Η Γερμανία λαγοκοιμάται

Και έτσι ξεκινά να διαπράξει επτά θανάσιμες αμαρτίες σε επτά νύχτες – από το να φάει σε ένα πολυτελές εστιατόριο μέχρι το να επισκεφθεί έναν χορό μασκαρεμένων, και όλα τα άλλα άτακτα βήματα ενδιάμεσα. Πρόκειται για μια αναζήτηση για μια «πραγματική» εμπειρία, η οποία ξεφεύγει από τους γοητευτικούς περιορισμούς μιας κοινωνίας που συγκαλύπτεται από πολιτική ορθότητα και ηθικές βεβαιότητες.

Όταν οι «Επτά νύχτες», το ντεμπούτο μυθιστόρημα του 29χρονου γερμανού συγγραφέα Σιμόν Στράους, κυκλοφόρησε στα τέλη του περασμένου καλοκαιριού, κέρδισε γρήγορα μεγάλη προσοχή και μια θέση στις λίστες των bestseller. Ο Στράους αναγγέλθηκε ως φρέσκια φωνή, που εφάρμοσε μια παλαιότερη παράδοση απεριόριστου και ενδοσκοπικού ρομαντισμού. Το βιβλίο πυροδότησε επίσης μια διαμάχη που εξακολουθεί να μαίνεται. Και με αυτόν τον τρόπο πρόσφερε μια εικόνα για τις πολιτιστικές και πολιτικές συζητήσεις που κρύβονται κάτω από την επιφάνεια της Γερμανίας, καθώς η Άνγκελα Μέρκελ, η καγκελάριος, προσπαθεί να ανοίξει τον δρόμο προς αυτό που ελπίζει ότι θα είναι ένας ακόμη «μεγάλος συνασπισμός» μεταξύ των Χριστιανοδημοκρατών της και των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών.

Για μια ομάδα κριτικών, ο Στράους παρέδωσε το μυθιστόρημα ορόσημο της νέας γενιάς γερμανών – οι οποίοι μεγάλωσαν μετά την ενοποίηση, χωρίς να γνωρίζουν κανέναν άλλο καγκελάριο εκτός από την κ. Μέρκελ – κουρασμένων από τον συναινετικό ορθολογισμό της εποχής μας. Για άλλους, είναι ένας ανεύθυνος και απερίσκεπτος υπηρέτης μιας νέας δεξιά οπτική του κόσμου που μεταναστεύει από τα περιθώρια στο κατεστημένο.

Στο μυθιστόρημα, ο αφηγητής σημειώνει την άσκοπη χειρονομία του να ανοίξει μια εθνική σημαία που όλοι αγνοούν. Ανησυχεί για το γεγονός ότι «όποιος μιλάει για θυμό, διατρέχει τον κίνδυνο να θεωρηθεί αντιδημοκρατικός». Οι ανήσυχοι φιλελεύθεροι διαβάζουν την αντήχηση της δήθεν αποστασιοποιημένης οργής που λαϊκιστικά κόμματα όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ισχυρίζονται ότι διοχετεύουν.

Η δημοσιογραφική καριέρα του Στράους – εργάζεται για τη σεβαστή Frankfurter Allgemeine Zeitung – δεν έχει ηρεμήσει τα νεύρα. Τα πρόσφατα άρθρα του έχουν συμπεριλάβει μια κλήση προς τους καλλιτέχνες να αγνοήσουν τα πολιτικά και ηθικά πλαίσια και ρεπορτάζ για όσους «έχουν μείνει πίσω» στη Γερμανία, εκείνους που απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό από μια «εθνική εκστρατεία μάρκετινγκ επικεντρωμένη στην ανοχή». Κάποιοι κριτικοί έχουν καταλήξει σε συγκρίσεις με προηγούμενες γενιές Γερμανών συγγραφέων, όπως ο ποιητής Στέφαν Γκέοργκε, που συνδυάζει ένα ρομαντικό στυλ με αντιδημοκρατικές συμπεριφορές.

Οι υποστηρικτές του λένε ότι ο Στράους – ο πατέρας του οποίου ήταν ένας διάσημος θεατρικός συγγραφέας, και το θέμα μιας προηγούμενης αντιπαράθεσης πάνω σε ένα δοκίμιο που θρηνεί για την απώλεια των παραδοσιακών αξιών – κρατά έναν καθρέφτη σε μια κοινωνία στην οποία οι ελίτ έχουν χάσει την επαφή και όπου πολλοί αισθάνονται χωρίς φωνή. Ως δημοσιογράφος και συγγραφέας είναι δουλειά του να θέτει άβολες ερωτήσεις και να διερευνά θέματα τα οποία η σύγχρονη Γερμανία βρίσκει συχνά δυσάρεστα. Αυτά κυμαίνονται από ιστορικά ζητήματα μέχρι την τρέχουσα πρόκληση της ενσωμάτωσης εκατοντάδων χιλιάδων πρόσφατων προσφύγων και μεταναστών.

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια ευρύτερη, συντηρητική αντίδραση στα πρόσφατα γεγονότα στη Γερμανία. Η εμφάνιση του AfD είναι η πιο αξιοσημείωτη έκφραση αυτού. Αλλά η αντίδραση δ διαδραματίζεται μόνο στα άκρα. Οι πολιτικοί από τα κατεστημένα κεντροδεξιά κόμματα μιλούν για την ανάγκη για μια σαφέστερη συντηρητική φωνή στην εθνική πολιτική. Και υπάρχει ζωντανή κίνηση σε περιοδικά και ιστοτόπους που καλύπτουν θέματα όπως η εθνική ταυτότητα και η ασφάλεια, τα οποία ήταν και πάλι τομέας των περιθωρίων.

Τα χρόνια της Μέρκελ ίσως έφεραν σταθερότητα στο εσωτερικό και σεβασμό στο εξωτερικό. Όμως, οι μεγάλοι συνασπισμοί που φαίνεται να της αρέσουν τόσο πολύ – αντιπροσωπεύουν οκτώ από τα δώδεκα χρόνια της θητείας της – έχουν επίσης καταστήσει κενό το πολιτικό κέντρο και τόνωσαν τα άκρα.

Η καγκελάριος μπορεί να εξασφαλίσει την τέταρτη θητεία της, αλλά είναι απίθανο να χαιρετιστεί με πολύ ενθουσιασμό. Η πολιτική τάξη της Γερμανίας εξετάζει ήδη τη ζωή μετά την κα Μέρκελ. Το πώς θα μοιάζει παραμένει ασαφές, αλλά πολλοί αισθάνονται ότι μπορεί να μην είναι τόσο άνετα όσο τώρα.

Ή όπως το έθεσε ο Στράους σε ένα πρόσφατο άρθρο με τίτλο «Η Γερμανία λαγοκοιμάται»: «Οι φορολογικές εισπράξεις αυξάνονται, η ικανοποίηση αυξάνεται προς το ανυπολόγιστο. Αλλά όταν ο όμορφος καιρός αλλάξει, οι χειμωνιάτικες καταιγίδες εξαπολυθούν, τότε ο ύπνος θα είναι και πάλι λιγότερο ήσυχος.»