Πρόταση του Συνηγόρου του Πολίτη
Το Σχέδιο προτείνεται να ακολουθεί τη θεματική δομή και διάρθρωση των εκθέσεων περί την
εφαρμογή της $ιεθνούς Σύμβασης για τα $ικαιώματα του Παιδιού, όπως προτείνεται από την
αρμόδια Επιτροπή του Ο.Η.Ε. Προτείνεται επίσης να περιλαμβάνει τόσο ειδικά στοχευμένες
δράσεις, που σχετίζονται και με την αντιμετώπιση ζητημάτων επείγοντος χαρακτήρα,
συνδεδεμένων με την τρέχουσα οικονομική κρίση, όσο και ενέργειες που θα αποβλέπουν
στην σε βάθος χρόνου καλύτερη κατοχύρωση και θεμελίωση των δικαιωμάτων των ανηλίκων
που ζουν στην Ελληνική επικράτεια. Οι αρχικοί άξονες του σχεδίου θα εξειδικευτούν σε
συγκεκριμένους στόχους και προσδοκώμενα αποτελέσματα, η επίτευξη των οποίων θα
παρακολουθείται στη συνέχεια σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη προς την
Επιτροπή $ικαιωμάτων του Παιδιού του ΟΗΕ (Απρίλιος 2012), τις Καταληκτικές
Παρατηρήσεις της Επιτροπής αυτής ύστερα από την εξέταση της Ελληνικής Έκθεσης
(Ιούνιος 2012), τις απόψεις που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια δημοσίων εκδηλώσεων και
όσες απεστάλησαν από εκπροσώπους φορέων και εμπειρογνώμονες προς τον Συνήγορο
του Πολίτη κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2012, συνοψίζουμε παρακάτω τις σημαντικότερες
διαπιστούμενες ανάγκες για τη λήψη μέτρων με στόχο την πληρέστερη εφαρμογή της
Σύμβασης στη χώρα μας, ώστε να ληφθούν υπόψη κατά την σύνταξη του Εθνικού Σχεδίου
$ράσης για τα $ικαιώματα του Παιδιού. Επισημαίνεται βέβαια ότι οι ανάγκες αυτές απαιτείται
να εξειδικευθούν σε συγκεκριμένα μέτρα με μετρήσιμους στόχους, από τα συναρμόδια
υπουργεία, ανάλογα τις εκτιμώμενες προτεραιότητες, τον γενικότερο σχεδιασμό πολιτικής για
τα παιδιά και τις δυνατότητες αξιοποίησης εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερα δύσκολες δημοσιοοικονομικές συνθήκες στις οποίες
βρίσκεται σήμερα η χώρα, αλλά και την απόλυτη αναγκαιότητα να σχεδιαστούν και
υλοποιηθούν μέτρα για την πληρέστερη εφαρμογή των δικαιωμάτων του παιδιού και την
προστασία ιδίως των ευάλωτων παιδιών που πλήττονται ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση,
ο Συνήγορος επισημαίνει ως απόλυτης προτεραιότητας την αντιμετώπιση των παρακάτω
αναγκών, που περιλαμβάνονται στον αναλυτικότερο κατάλογο που ακολουθεί:
– Ανάπτυξη υποστηρικτικών παρεμβάσεων και κοινωνικών υπηρεσιών με
προληπτικούς ελέγχους και μέτρα αντισταθμιστικά στην οικονομική ανέχεια, σε περιοχές
που διαβιούν παιδιά σε ιδιαίτερα ευάλωτες συνθήκες, όπως σε καταυλισμούς Ρομά,
γειτονιές με ακραία φτώχεια, κακές στεγαστικές συνθήκες και πολυπολιτισμική σύνθεση και
για παιδιά, τα οποία ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες όπως παιδιά φυλακισμένων, ανήλικους
παραβάτες, παιδιά με αναπηρίες κλπ. (στοιχείο 11)
– $ημιουργία και λειτουργία οικογενειακών δικαστηρίων, σύμφωνα με τις προβλέψεις του
ν.2447/96, πλαισιωμένων από κατάλληλες ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες, για την
αποκλειστική ενασχόληση με υποθέσεις οικογενειακού δικαίου. (στοιχείο 22)
– $ιεύρυνση της υλοποίησης του θεσμού της αναδοχής, για τις περιπτώσεις παιδιών που
χρειάζεται να απομακρυνθούν από τη φυσική τους οικογένεια, ιδίως για περιπτώσεις
επείγοντος χαρακτήρα, ώστε να αποφεύγεται η παραμονή τους σε ακατάλληλα πλαίσια, σε
νοσοκομεία ή η ένταξη και μακροχρόνια παραμονή τους σε ιδρύματα παιδικής προστασίας.
Ανάθεση συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων σε κοινωνικές υπηρεσίες των Περιφερειών και,
βάσει αυτών, προώθηση συστηματικής προσέλκυσης, εκπαίδευσης και επιλογής
αναδόχων γονέων και λειτουργία του προβλεπόμενου μητρώου αναδόχων οικογενειών.
Καθιέρωση της τακτικής εποπτείας και υποστήριξης των αναδόχων οικογενειών και
περιοδικής αναθεώρησης / αξιολόγησης των τοποθετήσεων. (στοιχείο 26)
– Θεσμοθέτηση προδιαγραφών για τη λειτουργία των ιδρυμάτων και λοιπών φορέων
παιδικής προστασίας, ενεργοποίηση και αναθεώρηση του συστήματος πιστοποίησης,
αδειοδότησης και τακτικού ελέγχου τους από ανεξάρτητους δημόσιους φορείς, προστασία
των δικαιωμάτων των φιλοξενούμενων παιδιών με διασφάλιση του δικαιώματος του
αναφέρεσθαι σε ανεξάρτητες υπηρεσίες και αρχές. (στοιχείο 27)
– Καθιέρωση Πρωτοκόλλων Ενεργειών των επαγγελματιών της εκπαίδευσης, υγείας και
πρόνοιας, σχετικά με την διαχείριση περιστατικών κακοποίησης – παραμέλησης σε
βάρος ανηλίκων και εκπαίδευση των επαγγελματιών σχετικά με τις υποχρεώσεις τους σε
παρόμοιες περιπτώσεις. (στοιχείο 33)
– $ιασφάλιση της πρόσβασης όλων ανεξαιρέτως των παιδιών σε φροντίδα της υγείας,
ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική περίθαλψη. Ειδική μέριμνα για τους εμβολιασμούς και
την φροντίδα της υγείας των παιδιών που δεν διαθέτουν ασφαλιστική κάλυψη. $ιασφάλιση
του προληπτικού ελέγχου των νεογνών και της αναπτυξιακής τους αξιολόγησης. (στοιχείο
47)
– Ενέργειες για τη συστηματική καταπολέμηση της ελλιπούς φοίτησης και της σχολικής
διαρροής, ιδίως ανάμεσα σε παιδιά Ρομά, παιδιά της μουσουλμανικής μειονότητας και
άλλων ευάλωτων ομάδων πληθυσμού. Προώθηση ρύθμισης για να περιληφθεί στις
αρμοδιότητες των κοινωνικών υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης η συνεργασία με τα
σχολεία και τις οικογένειες των μαθητών τους για την υποστήριξη της σχολικής τους
φοίτησης και την αποτροπή της σχολικής διαρροής. (στοιχείο 56)
– Προώθηση της δημοκρατικής λειτουργίας και του κοινωνικού χαρακτήρα των
σχολείων, με ενίσχυση της λειτουργίας των σχολικών οργάνων και ιδίως του σχολικού
συμβουλίου, κατάλληλη προετοιμασία και εκτενή ενημέρωση των μαθητών για τις ευθύνες
που μπορούν να αναλαμβάνουν μέσω των μαθητικών κοινοτήτων και υποστήριξη του
ρόλου των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων, ιδίως για την οργάνωση δράσεων
ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και κοινωνικής αλληλεγγύης για τα αδύναμα μέλη της
κοινότητας. (στοιχείο 63)
– Ευρύτερη εφαρμογή των εναλλακτικών του εγκλεισμού αναμορφωτικών ή άλλων
επιβαλλόμενων μέτρων σε ανήλικους που παραβαίνουν τον ποινικό νόμο, με επιδίωξη
της συνειδητής και έμπρακτης συμμετοχής των ανηλίκων σε αυτά. Ανάπτυξη συστήματος
πιστοποίησης, εποπτείας και ενίσχυσης των συνεργαζόμενων φορέων υλοποίησης
αναμορφωτικών μέτρων, και προώθηση μεθοδολογικών εργαλείων και επιμόρφωσης των
επαγγελματιών. (στοιχείο 92)