Μείωση του ΑΕΠ 0,5% το 2013 με ανάπτυξη 1,1% το 2014
Διατήρηση της ύφεσης στις περιφερειακές χώρες το 2013
Η Ελλάδα, μεταξύ των χωρών, με την ταχύτερη αύξηση των εξαγωγών κατά το 2014
Ανάκαμψη εντός του 2013 αναμένεται στην Ευρωζώνη, καθώς ο κίνδυνος μιας επικείμενης διάλυσης της, εξακολουθεί να μειώνεται. Ωστόσο,παράτα σημάδιαβελτίωσης τηςπαγκόσμιαςεπιχειρηματικής εμπιστοσύνηςαπό την αρχήτου έτους,πολλάθεμελιώδη οικονομικά μεγέθητης ζώνης του ευρώπαραμένουναδύναμακαιαπρόβλεπτα, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Eurozone Forecast (EEF) Spring 2013 της Ernst & Young.
Η έκθεση προβλέπει αναστροφή της πορείας στη μέση του έτους.Παρά την επιτάχυνσης της οικονομικής ανάπτυξηςκατά το δεύτερο εξάμηνοτου έτους, αναμένεται συνολική μείωση του ΑΕΠ της τάξης του 0,5% για το 2013, μετά από μια αντίστοιχη μείωση το 2012. Για το 2014 προβλέπεται υποτονικήανάπτυξητης τάξης του 1,1%. Κατά τα επόμενα χρόνια ο ρυθμόςανάπτυξης θα παραμείνει χαμηλός, κατά μέσο όρο1,4%ετησίως κατά την περίοδο 2014 έως 2017, σχεδόνμιαολόκληρη ποσοστιαία μονάδακάτω από τομέσο όρο2,3% που πέτυχε η Ευρωζώνη κατά την προηγούμενη δεκαετία. Η αντίθεσημεταξύ της περιορισμένηςανάπτυξης στιςχώρες του πυρήνα της ευρωζώνηςκαι τηςσυνεχιζόμενης ύφεσηςστιςχώρες της περιφέρειαςθα παραμείνειέντονητο 2013, αν καιη βελτίωση της παραγωγικότητας στις χώρες της περιφέρειας θα περιορίσει αυτό το χάσματο 2014.
Η Ευρωζώνη εξακολουθεί νααντιμετωπίζειπροκλήσεις οι οποίες ενδέχεται να υπονομεύσουν την ήδη «εύθραυστη»εμπιστοσύνη. Το αποτέλεσμα των εκλογώνστην Ιταλίακαι οι πολιτικές προκλήσειςσε αρκετές ακόμηχώρες της Ευρωζώνηςπαραμένουνπηγές αβεβαιότηταςόπωςτα συνεχιζόμενα υψηλάεπίπεδατηςανεργίας, οι μειωμένες δαπάνες επιχειρήσεων και καταναλωτών καθώς και η δημοσιονομική λιτότητα. Ωστόσο, το γεγονός ότι οι ΗΠΑκαι οι ασιατικές οικονομίεςδίνουνμια αίσθηση πραγματικής δυναμικής και η εκτίμηση του συστημικού κινδύνου από την ΕΚΤ έχειμειωθεί σημαντικά, δημιουργούν την αίσθηση ότι τα χειρότερα έχουν τελειώσει.
Ο Mark Otty, Managing Partner της Ernst & Young για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ινδία και την Αφρική, σχολιάζει: «Υπήρξαν πολλές ψεύτικες ακτίνες φωτός στο δρόμοπρος την ανάκαμψητης Ευρωζώνηςκαι η παρούσα φάση ενδέχεται να αποδειχθεί μια ακόμη. Ωστόσο, ηαίσθησηπου έχουμε απόεπιχειρήσεις σε όλη τηνΕυρώπηείναιότι οιεταιρείεςέχουν αρχίσεινααυξάνουντις προσδοκίεςτουςόσον αφορά στα σχέδια τους γιαμελλοντικές επενδύσεις. Όμως πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα ακόμη όσον αφορά στη μακροπρόθεσμη βελτίωση της παραγωγικότητας και της καινοτομίας, αν οι ευρωπαϊκές οικονομίες πρόκειται να ανταγωνιστούν τις άλλες ανεπτυγμένες αγορές και νέους αναδυόμενους παίκτες.»
Ελπίδες για το μέλλον της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, με τις δυσκολίες να παραμένουν
Το δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης για την Ελλάδα, το οποίο είχε συμφωνηθεί για πρώτη φοράτον Μάρτιο του 2012,υποβλήθηκε, σημαντικά, αναθεωρημένο προςτα τέλη του 2012μετά τον «εκτροχιασμό» του κατά τη διάρκειατου έτους. Οι επίσημοι δανειστέςσυμφώνησαννα χαλαρώσουν ορισμένους δημοσιονομικούςστόχους που συνδέονται μετην καταβολή στην Ελλάδα του πακέτου στήριξης , ενώ συμφώνησαν σε μέτραγια να καλυφθεί το βραχυπρόθεσμο κενό χρηματοδότησης, τα οποία περιλαμβάνουν τη μείωσητων επιτοκίωνκαι την παράταση των λήξεωντων δανείων. Τον Δεκέμβριο ολοκληρώθηκε επίσης η επιχείρηση επαναγοράς χρέους μέσω τηςοποίας η Ελλάδααπέσυρε κάτι λιγότερο από € 32 δισεκατομμύριααπότα ομόλογα με σημαντική έκπτωση.
Όπως εκτιμάται στην έκθεση η αποδέσμευση των κεφαλαίων και η χαλάρωση των στόχων επαρκούν για να αποσοβήσουν τον κίνδυνο πιθανής εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ στη διάρκεια του 2013.
Η νέα συμφωνία διάσωσης υποδηλώνει τη δέσμευσητων πιστωτώντης Ελλάδας να διατηρήσουντη χώραστην ευρωζώνη–μια δέσμευση πουδεν ήταν σαφής γιαμεγάλο μέρος του2012.Περαιτέρω επιβεβαίωση της αυξημένης επιθυμίαςνα παραμείνει η Ελλάδαστην Ευρωζώνη αποτέλεσε η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στα τέλη του περασμένου έτους, να συνεχίσει να αποδέχεται ταελληνικά κρατικά ομόλογαως εγγύησηγιαδάνεια προςτις τράπεζες.
Ως αποτέλεσμα, ενισχύεται η αισιοδοξίαγια το μέλλον της Ελλάδαςστην Ευρωζώνη. Ωστόσο, ακόμη και το αναθεωρημένο εξακολουθεί διατρέχει τον κίνδυνο της απόκλισης από τους στόχους του. Η Ελλάδαεξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αυστηρήπεριοριστική δημοσιονομική πολιτική γιατα επόμενατέσσερα χρόνια,πράγμα που συνεπάγεταισημαντικούς κινδύνουςεφαρμογής, δεδομένου του κοινωνικού κόστους. Η εκλογή ενός κόμματος που αντιτίθεται στους όρους τηςσυμφωνίαςδιάσωσηςπαραμένειως ενδεχόμενο, ιδίως αντα μέτραλιτότητας έχουν αρνητικές αναδιανεμητικές επιπτώσεις.
Ως εκ τούτου, στην έκθεση εκτιμάται ότι το ΑΕΠθα συρρικνωθείπάνω από 5% ενώ η οικονομία θα παραμείνει αδύναμη και το 2014. Για τους προαναφερόμενους λόγους, όπως τονίζεται στην έκθεση, θα απαιτηθεί σημαντικήπεραιτέρω ελάφρυνση του χρέους προς τους επίσημους πιστωτές για μεγάλο χρονικό διάστημα ούτως ώστε το ελληνικό χρέος να καταστεί βιώσιμο μεσοπρόθεσμα.
Γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ του πυρήνα και της περιφέρειας
Παρά την διαφορά στους ρυθμούς ανάπτυξηςμεταξύ του πυρήνατης Ευρωζώνηςκαι τηςπεριφέρειας,υπάρχουν κάποιες αμυδρές ενδείξεις ότι η κατάστασηπέρα από τις χώρες τουπυρήνα βελτιώνεται. Η έκθεση προβλέπει ότι ο ρυθμός συρρίκνωσηςστην περιφέρειαθα επιβραδυνθείαπό 1,9% το 2012σε 1,4%το 2013, πριν απότην επιστροφή στην ανάπτυξητο 2014. Αυτό οφείλεται κυρίωςστιςεπώδυνες προσπάθειες που έχουν αναλάβειορισμένες χώρεςτης περιφέρειαςναμεταρρυθμίσουν τις οικονομίεςτους, οι οποίεςαποδίδουνήδηαποτελέσματα με τη μορφήτης βελτίωσης τηςδιεθνούς ανταγωνιστικότητάς τους.
Από το 2008, η απασχόληση στην περιφέρειαμειώθηκε κατά9%,ή5 εκατομμύρια άτομα. Στην περίπτωση τηςΙσπανίας, τηςΙρλανδίας και της Πορτογαλίας, η απασχόληση μειώθηκε περισσότερο από την παραγωγή, δίνοντας μιαώθηση στηνπαραγωγικότητα. Η μείωση του σχετικού κόστουςεργασίας ανά μονάδα προϊόντοςέχει καταστήσει τα αγαθάκαιτις υπηρεσίες που παράγονταισε αυτές τιςπεριφερειακές οικονομίεςπερισσότεροανταγωνιστικάαπό ό, τιήτανπριν από πέντε χρόνια.
Η έκθεση εκτιμά ότι το 2014 οιπεριφερειακές χώρες της ευρωζώνηςμετην ταχύτερηαύξηση των εξαγωγώνθαείναι η Ελλάδα, η Ιρλανδία και ηΙσπανία με ρυθμούς 9,3%, 4,4%και4,1%αντίστοιχα. Οιτρεις αυτές χώρεςέχουν επιτύχει τη μεγαλύτερηβελτίωσητου κόστουςεργασίας ανά μονάδα προϊόντος, καικατ επέκταση της ανταγωνιστικότητας, από το 2008. Αυτό θα βοηθήσει τι χώρες αυτές να ξεπεράσουν την ύφεση, να επιτρέψειη αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας καινα οδηγήσει στη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Η Marie Diron senior economic adviser του Eurozone Forecast της Ernst & Young σχολιάζει: «Η επιστροφή στην εξαιρετικά περιορισμένη ανάπτυξη πουπεριμένουμε να δούμεστιςχώρες της περιφέρειαςτο 2014 θα έχει ως κινητήρια δύναμη, αρχικά τις επενδύσειςκαιτις εξαγωγέςκαιστη συνέχεια, όταν ηαγοράεργασίαςαρχίζει να βελτιώνεται, τις καταναλωτικές δαπάνες.»
Αναμένεται μικρή μείωση του πληθωρισμού από το 2014
Η περαιτέρωαύξηση της ανεργίας βραχυπρόθεσμα και η περιορισμένη μείωση από το 2014,είναι πιθανό να αποτελέσουν εμπόδιογια την ανάπτυξη. Η έκθεση προβλέπειότι η ανεργίαστην Ευρωζώνηθα φτάσει στο επίπεδο ρεκόρτου12,4% μέχρι το τέλος του 2013, μεταποσοστά ανεργίαςστην Ισπανία και τηνΕλλάδα να ξεπερνούν το26,5%. Ακόμη και μετάτην ανάκαμψη, ο αριθμός ανέργων σε όλη την Ευρώπηθαπαραμένει πεισματικά υψηλός. Μέχρι το τέλοςτου 2017, η έκθεση εκτιμά ότι το ποσοστό ανεργίαςθα παραμείνειπάνω από το 11%, καιο αριθμός των ανέργωνθα είναι κατά περίπου 6,5εκατομμύρια υψηλότεροςαπό ότι πριν μια δεκαετία.
Η τάση των καταναλωτών για νέεςαγορέςθαπεριορισθεί από τηνπεραιτέρωαύξησητης ανεργίαςτο 2013. Η συνεχιζόμενη περιοριστική δημοσιονομική πολιτικήκαι τα μέτραλιτότηταςθαέχουνεπίσηςαντίκτυπο στιςδαπάνες των νοικοκυριών. Οι καταναλωτικές δαπάνεςαναμένεται να μειωθούνκαι πάλιτο 2013 κατά 0,6%, πριναρχίσουν νααναπτύσσονταιαργά κατά μέσο όρομόλις 1% ετησίως στο διάστημα 2014-2017.
Η απομόχλευση του τραπεζικού τομέα θα συνεχίσει επίσηςναπεριορίζειτην ανάπτυξηστο χρονικό ορίζοντατων προβλέψεων.Παρά το γεγονός ότιτο τραπεζικό σύστημα αποτελείπλέονπολύ μικρότερησυστημικήαπειλή για τηνευρύτερη οικονομίααπό ότιπριν από ένα χρόνο, δεν είναιακόμη σε θέσηνα αποτελέσει κινητήρια δύναμη της οικονομικήςανάκαμψηςμέσω της ταχείαςαύξησης των χορηγήσεων. Σε γενικές γραμμές, η πιστωτική στενότηταθα επιδράσει αρνητικά στις επενδύσεις καιτις καταναλωτικές δαπάνες.
Το ισχυρό ευρώ δεν αναμένεται να απειλήσει την ανάπτυξη
Παρά το γεγονός ότι το οικονομικό κλίμαπαραμένει αρνητικό η εμπιστοσύνη μεταξύ των επιχειρήσεωνκαι των καταναλωτώνθα πρέπει να ανακάμψει σταδιακά, καθώς ορισμένες από τις σημαντικότερεςαπειλέςτου περασμένου έτουςυποχωρούν. Όμως,οι επιχειρηματικές επενδύσεις αναμένεταινα συρρικνωθούνκατά 2% το 2013, προτού ανακάμψουνσταδιακά για να καταγράψουν μέση ετήσια αύξηση της τάξεως του 3,5% στο διάστημα 2014-17. Κατά τη διάρκεια τωντελευταίων έξι μηνώνέχει υπάρξει μιασημαντική μείωση των ασφαλίστρων κινδύνου στιςχρηματαγορές της Ευρωζώνης. Η έκθεση εκτιμά ότι οι αγορέςέχουν ανατιμηθεί υπερβολικά, δεδομένου ότιπολλάθεμελιώδη οικονομικά μεγέθηπαραμένουν, στην καλύτερη περίπτωση, αδύναμα και επίσης, ηπολιτική αβεβαιότητασε αρκετές χώρες παρατείνεται.
Το ευρώ έχειήδηαπολέσει μέρος από τα κέρδη που προηγήθηκαν, αλλά παραμένει ανατιμημένο έως καικατά 8% έναντι του δολαρίου ΗΠΑκαι κατά 8,5% μεσοσταθμικά,από τα μέσα του 2012. Στο σημερινόκλίμαηεπίδραση της ανατίμησηςθαμετριαστείαπό το γεγονόςότι συνοδεύεταιαπόένα πιοσταθερό περιβάλλον. Ωστόσο, οι εξαγωγικοί τομείς των χωρώντης περιφέρειας ενδέχεται να υποφέρουναπότην ανατίμηση τουευρώ. Ανδιατηρηθεί αυτή η κατάσταση μπορεί να μετριάσει τα αποτελέσματα των επώδυνων προσπαθειών που έχουν αναληφθείγιατην αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας.
Παρά τις ανησυχίες αυτές, η έκθεση δεν έχει ελαφρύνει τις προβλέψειςτης για την ανάπτυξη ή τις εξαγωγές, δεδομένου ότι δεν αναμένεται η ισοτιμία να παραμείνειστα σημερινά επίπεδαγιαμεγάλο χρονικό διάστημα.Η έκθεση εκτιμάότιτο ευρώ σήμερα είναιυπερτιμημένο κάτι λιγότερο από 10%. Όμως, καθώς θα αίρεται η αβεβαιότητασχετικά με τηδημοσιονομική πολιτικήτων ΗΠΑκαι η ανάκαμψη τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις αναδυόμενες αγορές θα γίνεται όλο και πιοεμφανής, η έκθεση προβλέπει ότι το ευρώθαυποτιμηθείπάλιπρος τα 1,25 δολάριαΗΠΑμέχριτο τέλοςτουχρόνου.
Η Marie Diron παρατηρεί: «Δεν αναμένεται να παρέμβει η ΕΚΤ, εκτός ανη ενίσχυση τουευρώσυνεχισθεί και υπάρξει μια εμφανής αρνητική επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα. Ωστόσο, ανη άνοδος του ευρώ συνεχισθεί, μπορεί να χρειασθεί να παρέμβει η ΕΚΤ, ενδεχομένως ακόμη καιμεμείωση των επιτοκίων, προκειμένου να αποφευχθεί ενδεχόμενη περαιτέρω ανατίμηση. Ένα ισχυρότεροευρώαποτελείμια ακόμη απειλήγια τις προοπτικέςτης ευρωζώνης, αλλά πρόκειται για κάτι με το οποίο οι επιχειρήσεις έχουν εξοικειωθεί και συνεπώς δεν αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις.»
Η δημοσιονομική λιτότητα θα περιορίσει την ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 1%
Μεσοπρόθεσμα, η αυστηρή δημοσιονομική πολιτική αναμένεται επίσης να αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάπτυξη. Η έκθεση εκτιμάότι η δημοσιονομική συρρίκνωση θα ξεπεράσει και πάλι το 1% του ΑΕΠφέτος, μειώνοντας την αύξηση του ΑΕΠ κατάπερίπουμία ποσοστιαία μονάδα. Απότο 2014 και μετά, ο ρυθμός τηςδημοσιονομικής συρρίκνωσης θα πρέπει ναμειωθεί, με ρυθμό μεταξύ 0,5%και 1% τουΑΕΠ ετησίως, θα συνεχίσεινα περιορίζει την ανάπτυξη.
Η Marie Diron εξηγεί: «Μετά από πολλά χρόνια λιτότητας, μία απότις βασικές προκλήσειςπου αντιμετωπίζουν σήμεραοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικήςστην Ευρωζώνη – στις περιφερειακέςχώρες, αλλά και σε αρκετές ακόμη – είναινα εφαρμόσουνμεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέαμε έναν τρόπο πουδεν συνεχίζειναυπονομεύειτην ανάπτυξη.»
Ιδιαίτερα στις χώρες της περιφέρειας, μια σειράαπόμέτρα έχουν προταθείκαιεφαρμοστεί. Η αναδιάρθρωση αυτή περιλαμβάνει τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, την αύξηση των φορολογικών συντελεστών, τη βελτίωση τηςείσπραξης των φόρων, τη μείωση της μισθοδοσίας του δημοσίου τομέα,καθώς καιτη μείωση τηςέκτασης και της διάρκειαςτων κοινωνικών επιδομάτων. Οι νόμοι περί ανταγωνισμούέχουν επίσης ενισχυθεί, δίνοντας ενδείξεις μείωσης της γραφειοκρατίας και καθιστώντας ευκολότερη την έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Δυο βήματα μπρος, ένα βήμα πίσω
Η Marie Diron καταλήγει: ««Όπως συμβαίνει συχνάμετην Ευρωζώνηαπό τότε πουξεκίνησαν οι προβλέψειςμαςτον Απρίλιο του 2010,οι πρόσφατες εξελίξεις κινήθηκαν στο ρυθμό «δύο βήματα μπροςκαιένα βήμαπίσω». Μόλις βελτιώνονται οι προοπτικέςκαι μειώνεται η αβεβαιότητα, εμφανίζονται νέες ανησυχίεςκαινέες απειλές. Ανπρόκειται να υπάρξειανάκαμψη προς το τέλος του χρόνου–η οποία σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα πιστεύουμε ότι θα υπάρξει–θα είναιεύθραυστηκαιοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικήςθα πρέπειναπαρακολουθούν προσεκτικάτις πολιτικέςκαιοικονομικές εξελίξειςπροκειμένου να είναι έτοιμοι και πάλι ναανταποκριθούνγρήγορακαιαποτελεσματικάγια νααντιμετωπίσουν μιαενδεχόμενη κρίση.»