Η παγκοσμιοποιημένη κρίση:αποκρυπτογράφηση ορολογίας και φαινομένου

Του ΠΕΤΡΟΥ Ι. ΜΗΛΙΑΡΑΚΗ*

Η έννοια της παγκοσμιοποίησης τον τελευταίο καιρό απασχολεί διαρκώς όχι μόνο τα Μέσα Ενημέρωσης, αλλά και τη Διεθνή Επιστήμη. Και το ερώτημα που τίθεται είναι εάν αυτός ο όρος («παγκοσμιοποίηση») είναι νέος όρος ή αφορά «εφεύρεση» αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης. Για παράδειγμα ουδείς σήμερα ομιλεί ή αναφέρεται στον όρο «ιμπεριαλισμός», επειδή ο όρος αυτός παραπέμπει σ’ άλλα οικονομικά – κοινωνικά και πολιτικά συστήματα. Μήπως λοιπόν έπρεπε ο όρος αυτός («ιμπεριαλισμός») να αντικατασταθεί με τον όρο «παγκοσμιοποίηση»;

 

 

Επίσης, ουδείς σήμερα αναφέρεται στον όρο «καπιταλισμός». Και αυτός επίσης ο όρος παραπέμπει σ’ άλλα οικονομικά – κοινωνικά και πολιτικά συστήματα. Μήπως λοιπόν έπρεπε και ο όρος αυτός («καπιταλισμός») να αντικατασταθεί με τον όρο «ελεύθερη αγορά»;

Σύμφωνα με την θέση αξιόπιστων επιστημόνων η «παγκοσμιοποίηση» κάθε άλλο παρά είναι νέο φαινόμενο. Η «παγκοσμιοποίηση» είναι απλώς η αλλαγή του όρου «ιμπεριαλισμός». Επίσης ένας τέτοιος αποπροσανατολισμός επιχειρείται και με την αλλαγή του όρου «καπιταλισμός», τον οποίο  αντικαθιστά ο όρος «ελεύθερη αγορά».

Η «παγκοσμιοποίηση» λοιπόν κάθε άλλο παρά είναι νέο φαινόμενο. Και τούτο γιατί τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο επικρατεί στον κόσμο το επιχείρημα σύμφωνα με το οποίο η σημερινή παγκοσμιοποίηση δεν είναι ένα νέο φαινόμενο, αλλά ξεκίνησε ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα αναπτυσσόμενη είτε κατά κύματα είτε συνεχώς, αν και το ιστορικό έργο του Λένιν «Ο Ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του Καπιταλισμού» δεν είναι τίποτα περισσότερο από την καταγραφή και ανάλυση της παγκόσμιας οικονομίας (1).

Η «νέα ορολογία» στόχο της έχει το να «παραδέχεται» και να «αποδέχεται» ο ανυποψίαστος (και αμύητος) πολίτης ότι δεν αναπαράγεται το σύστημα στην ίδια βάση, αλλά ότι δήθεν η κοινωνία ευρίσκεται υπό το κράτος μιας άλλης ιδεολογίας και ενός άλλου συστήματος.

Η αλλαγή όμως των όρων επουδενί συνεπάγεται και αλλαγή του συστήματος. Και τούτο γιατί στο σύστημα της  «παγκοσμιοποίησης των αγορών» κυριαρχεί η ιδεολογία και ο μηχανισμός που χαρακτηρίζουν τον «άκρατο καπιταλισμό» και ήδη τον επικρατούντα νεοφιλελευθερισμό που απειλεί να διαιρέσει ακόμη και το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να το οδηγήσει σε οριστική κρίση.

Στο σύστημα δε αυτό (της ελεύθερης αγοράς και του νεοφιλελευθερισμού) μόλις το 3-4% των ημερήσιων συναλλαγών αντικρίζει το πραγματικό εμπόριο –την πραγματική οικονομία! Το 96-97% των συναλλαγών κατά κανόνα αφορά άυλους τίτλους και «παίγνιο»,  όπου οι παίχτες στοιχηματίζουν σε μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα ως εξής: ο προηγούμενος επιδιώκει (πωλώντας άυλους τίτλους) να κερδίσει από τον επόμενο, ο επόμενος από τον μεθεπόμενο και ο μεθεπόμενος από τον αμέσωςεπόμενο κ.ο.κ. (2).

Στη διαδικασία αυτή κυριαρχεί η «αναρχία των αγορών» όπου το αντικείμενο εμπορίας δεν αφορά προϊόντα, αλλά αφορά αυτό καθεαυτό το χρήμα. Το χρήμα δηλαδή έχει μετατραπεί σε εμπόρευμα!

Προδήλως βέβαιον είναι δε, ότι είναι αδύνατον να «αυτορυθμιστούν» τα «τιτλοποιημένα» τοξικά προϊόντα, όπως άλλωστε είναι αδύνατον και να διαρρυθμιστεί το «παίγνιο» των παγκοσμιοποιημένων χρηματιστηριακών αγορών όπου συμμετέχουν κολοσσιαία Πιστωτικά Ιδρύματα και Ασφαλιστικοί Οργανισμοί, με δισεκατομμύρια ημερησίως διακινούμενου ανά τον κόσμο χρήματος. 

Έχει ήδη επί νομικού πεδίου επισημανθεί (κυρίως στο πλαίσιο προβληματισμών στην επιστήμη τουΙδιωτικού Διεθνούς Δικαίου) για το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης ότι: απαιτείται η συνάρθρωση ρυθμίσεων που προέρχονται από διεθνείς συμβάσεις, περιφερειακές ρυθμίσεις, εθνικές ρυθμίσεις, πολιτειακές ρυθμίσεις και ανεθνικές ρυθμίσεις. Επίσης έχει αναφερθεί η ανάγκη θέσπισης οριοθετικών κανόνων δικαίου οι οποίοι ονομάζονται κανόνες αναφοράς (rules of relevance)

Ωστόσο, αντί της «συνάρθρωσης ρυθμίσεων» και της ίδρυσης κανόνων αναφοράς, ουδεμία ρύθμιση καιουδεμία εποπτική πρόνοια είχε ληφθεί και όλα αφέθηκαν σύμφωνα με το δόγμα του Alan Greenspan(Άλαν Γκρίνσπαν) στην λεγόμενη …«αυτορύθμιση της αγοράς». Αυτή όμως η έλλειψη εποπτικών προνοιών οδήγησε στην κρίση του 2008 η οποία στη συνέχεια «επέδραμε» στην παγκόσμια και ειδικότερα στην Ευρωπαϊκή οικονομία!

Στην όλη αυτή ζοφερή εικόνα, θα πρέπει να προστεθεί και η μονεταριστική πολιτική-αντίληψη που αφορά στην προσφορά του χρήματος. Και τούτο γιατί, από την κατάρρευση του συστήματος του Bretton Woodsκαι μετά, όπου το νόμισμα είναι «ακάλυπτο» (και όπου ο νομισματικός στόχος κυρίως καθορίζεται με βάση το Μ3) το μακροσύστημα και το ευρωσύστημα έχουν εγκλωβιστεί στη λογική του «όλο και λιγότερου παρεμβατικού ή άλλως μη παρεμβατικού κράτους» (3).

Η αντιμετώπιση όμως της παρούσας συγκυρίας – κρίσης επαναφέρει προς αντιμετώπιση τις μεγάλες αντιφάσεις του συστήματος που αφορούν:  

α) την ανάγκη δημιουργίας ρευστότητας από τη μια, με προσήλωση όμως από την άλλη στη δογματική των δεικτών της δημοσιονομικής πειθαρχίας και

β) την ανάγκη παρέμβασης του κράτους στην οικονομία από τη μια, με προσήλωση όμως από την άλλη στους κανόνες που αφορούν την απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων. 

Το όλο σύστημα δηλαδή τίθεται σε δεινή δοκιμασία από τις αντιφάσεις του. Τελικώς η ιστορία θα δείξει αν θα συνεχιστεί η περιδίνηση των αγορών και των οικονομιών ή αν την κρίση θα αναλάβει το παρεμβατικό κράτος.

Ο γράφων ασφαλώς υποστηρίζει τη δεύτερη εκδοχή. Την ευθύνη δε και την πρωτοπορία προς την κατεύθυνση αυτή επιβάλλεται να αναλάβουν με συνέπεια οι Ελληνικές και Ευρωπαϊκές δυνάμεις της Αριστεράς !…

Υποσημειώσεις:

(1) πρβλ. Π. Ι. Μηλιαράκης, Μεταδημοκρατία και Κοινοτικό Κεκτημένο, (2003), σελ. 25 και επ.

(2) πρβλ. H.Levy-M.Sarnat, Portofolio  and Investment Selection, Theory and Practice, 1984, C.B. Carlson, Bying Stocks without a broker, 1987).

(3) πρβλ. ΠΙΜηλιαράκης, Μακροσύστημα και Ευρωσύστημα, (2009), σελ. 143 και επ. καθώς και A.Briggs-J.Saville, Essays in Labour History, σελ. 43 και επ., R.Riesman-N.Glazer, The intellectuals and the Discontented Classes, σελ. 90 και επ., P.M.Sweezy, The Theory of Capitalist Development, σελ. 242, J.Galbraith, The Economics of Innocent Fraud, σελ. 25 και επ.  

* Ο Πέτρος Ι. Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου και είναι μέλος της Γραμματείας του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.

http://iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=21739:mhliarakis-apokryptografhsh&catid=58:oikonomiki-politiki&Itemid=182