Η αστική δημοκρατία επιτρέπει στους εργαζόμενους και άνεργους, να διαμαρτύρονται, να αγριεύουν, να αγανακτούν, να επιλέγουν κάθε τέσσερα χρόνια μια κυβέρνηση που δεν αμφισβητεί τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης στον οποίο αποφασιστικό ρόλο παίζουν τα μονοπώλια είτε είναι κρατικά είτε είναι ιδιωτικά και οι επιλογές της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Αυτή η κυβέρνηση είτε είναι μονοκομματική είτε συνεργασίας, είτε τρικομματική σαν αυτή που ζούμε σήμερα, ή κυβέρνηση με κορμό την αριστερά όπως λέγεται, από την στιγμή που δεν έρχεται σε αντίθεση με τα μονοπώλια και τα συμφέροντά τους είναι καταδικασμένη να απογοητεύσει, να έλθει σε πλήρη αντίθεση με τις ανθρώπινες ανάγκες. Δίχως ανατροπή στο επίπεδο της εξουσίας, δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική ευημερία ανάλογα με τις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας και την προσφορά των εργαζομένων, τις κοινωνικές τους ανάγκες που έχουν την τάση να αυξάνονται συνεχώς.
Το θέμα είναι με τα μονοπώλια ή με το λαό, με την εξουσία του κεφαλαίου, των μονοπωλίων, ή την εργατική λαϊκή εξουσία.
Ο σοσιαλισμός είναι επίκαιρος και αναγκαίος
Οφείλουμε ως κόμμα να κάνουμε αντικειμενική αποτίμηση της συμβολής και προσφοράς μας στους κοινωνικούς αγώνες, να εξαντλήσουμε όλες τις υποκειμενικές δυνατότητές μας, να συνειδητοποιήσουμε με μέγιστη απαιτητικότητα, μακριά από κάθε πνεύμα αυτοϊκανοποίησης, αυτάρκειας, εφησύχασης, τις υποχρεώσεις μας: Να ανταποκριθούμε στα επείγοντα και οξυμμένα προβλήματα του λαού με μαχητικό και ανυποχώρητο αγώνα, στην διαμόρφωση της Λαϊκής Συμμαχίας που θα κινητοποιήσει την μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία, θα δρομολογήσει με συνειδητή επιλογή την ριζική ανατροπή που εξ αντικειμένου ταυτίζεται με την εργατική λαϊκή εξουσία, τη λαϊκή οικονομία.
Η ΡΙΖΑ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΜΟΝΟΠΩΛΙΩΝ
Η ρίζα βρίσκεται στις σχέσεις ιδιωτικής ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, η επέκταση, διείσδυση των μονοπωλίων όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και σ’ όλες τις πτυχές τις κοινωνικής πολιτιστικής ζωής.
Σημαίνει
Ότι ο εργάτης, ο εργαζόμενος μέσα από την πείρα της συμμετοχής του στην ταξική πάλη, δεν βλέπει μόνο το πολιτικό προσωπικό της κυβέρνησης αλλά την εξουσία των μονοπωλίων, του κεφαλαίου.
Δεν απεχθάνεται μόνο την τραγικότητα της βίας και του πολέμου αλλά κατανοεί τα φαινόμενα αυτά ως αποτέλεσμα των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Τα καπιταλιστικά κράτη με επικεφαλής τις ηγετικές δυνάμεις, όταν δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματα του συστήματος και των αντιθέσεων με τα συνηθισμένα πολιτικά και οικονομικά μέσα, καταφεύγουν στην βία του πολέμου, της απειλής πολέμων, των αποκλεισμών, της κρατικής βίας και καταστολής, της κρατικής τρομοκρατίας.
Στον όρο αλλαγή και ανατροπή να βλέπει την αλλαγή τάξης στην εξουσία και όχι την εναλλαγή στο κυβερνητικό προσωπικό, ιδιαίτερα σήμερα που δρομολογούνται εξελίξεις αναμόρφωσής του με μοχλό το ΣΥΡΙΖΑ , την σοσιαλδημοκρατία που αποσαρθρώνεται, νέα πολιτικά σχήματα που προέκυψαν από αποσκιρτήσεις από τα βασικά αστικά κόμματα, τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ.
Η βαρβαρότητα που ζούμε σήμερα γίνεται ανοικτή και φανερή, στην Ελλάδα, την ΕΕ, στην περιοχή, γιατί τα μονοπώλια, το κεφάλαιο, δεν μπορούν να ασκούν την εξουσία μέσω των κυβερνήσεων και των μηχανισμών του κράτους με τον ίδιο τρόπο που κυβερνούσαν πριν από πολλά χρόνια, να διαχειρίζονται την κρίση με τον ίδιο τρόπο όπως πριν. Αναδεικνύονται τα ιστορικά όρια του καπιταλιστικού συστήματος.
Ο λαός θα χειραφετηθεί και θα λυτρωθεί όταν δεν βλέπει μόνο τον ένα η τον άλλο κρίκο αλλά και ολόκληρη την αλυσίδα.
Να μη βλέπει μόνο τον Καραμανλή και τον Παπανδρέου, τον Σαμαρά και το Στουρνάρα, τον Βενιζέλο και τον Κουβέλη τον Τσίπρα και τον Καμένο, τον Μιχαλολιάκο, αλλά να συγκεντρώνει την προσοχή του στην αστική τάξη. Να μη βλέπει μόνο την Μέρκελ αλλά κυρίως την ΕΕ. Να μη βλέπει μόνο τη δραχμή ή το ευρώ η το δολάριο, το γιέν ή το ρούβλι, αλλά τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης, τις ιμπεριαλιστικές διακρατικές ενώσεις περιφερειακές και παγκόσμιες και τις αντιθέσεις τους.
Όταν βλέπει ότι ακυρώνουν, ληστεύουν τις κατακτήσεις, να βλέπει τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης.
Η αντιμνημονιακή και αντιμερκελική πολιτική είναι μια ομπρέλα που μπορεί να συνενώσει δυνάμεις με μεγάλους ανταγωνισμούς στην διανομή της οικονομικής και πολιτικής πίττας σε βάρος των λαϊκών δικαιωμάτων και ελάχιστες διαφορές στην γενική πολιτική γραμμή. Το ίδιο ισχύει και για το λεγόμενο αντιφασιστικό μέτωπο, ή για το παραπλανητικό δίλημμα του ΣΥΡΙΖΑ περί αντιδημοκρατικής εκτροπής ή δημοκρατικής ανατροπής. Το αστικό πολιτικό σύστημα, ο καπιταλισμός, υποβαθμίζει μέχρι και παραμερίζει το κοινοβούλιο, καταργεί ακόμα και συνταγματικές ελευθερίες στα πλαίσια της αστικής δημοκρατίας και νομιμότητας, όταν δεν μπορεί να κυβερνά όπως κυβερνούσε, όταν δεν μπορεί να χειραγωγεί λαϊκές μάζες και να εξαγοράζει όπως πριν.
Να κατανοεί ότι ο πόλεμος επιλέγεται και ξεσπά ανάμεσα στις ανταγωνιζόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τους συμμάχους τους, όταν δεν έχουν αποτέλεσμα τα οικονομικά και πολιτικά μέσα. Ζητούν από τους λαούς να σκοτώνονται μεταξύ τους για το ποια αστική τάξη θα βγει πιο δυνατή.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΣΤΟΧΕΥΕΙ ΤΟ ΛΑΪΚΟ ΔΙΚΙΟ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕΙ.
- 1. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΩΝ
Ο όρος συμμαχία αναφέρεται στην κοινωνική συμμαχία της εργατικής τάξης και λαϊκών τμημάτων των αυτοαπασχολουμένων. Η ΛΑΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (ΛΣ) συγκροτείται από τα πιο ριζοσπαστικά τμήματά τους στην πρώτη φάση, διευρύνεται συνεχώς με την πρόοδο της ταξικής πάλης.
Δεν συμπεριλαμβάνουμε την αστική τάξη, τα μεσαία στρώματα που είναι δορυφορικά των μονοπωλίων, την εργατική αριστοκρατία, την κυβερνητική και ευρωενωσιακή γραφειοκρατία.
Η εργατική τάξη ,αντικειμενικά, έχει συμφέρον από την ανατροπή του καπιταλισμού, την κατάργηση κάθε καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Τα φτωχά τμήματα αυτοαπασχολουμένων λόγω της θέσης τους αντικειμενικά έχουν συμφέρον από την κατάργηση των μονοπωλίων.
Πώς θα λύνονται οι όποιες διαφορές συμφερόντων ή και πολιτικής ωρίμανσης, πείρας στις γραμμές της εργατικής τάξης και στη συμμαχία της με τα φτωχά τμήματα των αυτοαπασχολουμένων:
Αυτό που η ζωή επιβάλλει ως σκοπό της πάλης είναι η εργατική λαϊκή εξουσία με βασικό στοιχείο την κοινωνικοποίηση, τον παραγωγικό συνεταιρισμό, την αποδέσμευση από την ΕΕ και γενικότερα τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις και συμφωνίες, τη μονομερή διαγραφή χρέους και ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της εξουσίας, τον εργατικό έλεγχο κλπ.
Μέσα στη ζωή διαμορφώνεται η ανάγκη του κοινωνικού αγώνα ενάντια στον κοινό αντίπαλο, στην πολιτική του. Ο κοινός αγώνας θα ενισχύεται και θα εξαρτάται από την δύναμη του εργατικού κινήματος , και την δύναμη του ΚΚΕ. Δεν μπαίνει όρος αποδοχής του προγράμματος του Κόμματος από τη ΛΣ, γιατί η ΛΣ είναι κοινωνική βεβαίως με πολιτική στόχευση, αλλά δεν μπορεί να έχει το ίδιο πρόγραμμα με το ΚΚΕ.
Σχέση ΚΚΕ και Λαϊκής Συμμαχίας.
Η ΛΣ αν και αντικειμενικά μπορεί να περιλάβει όλη την τάξη και όλα τα φτωχά μεσαία στρώματα, στην πράξη στις δοσμένες συνθήκες, αγκαλιάζει το πιο πρωτοπόρα και οργανωμένα τμήματα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της με την γνωστή μορφή συνδικαλιστικών οργάνων ή μορφών συσπείρωσης που εκφράζουν όμως τμήματα συνδικαλισμένων, όπως όργανα και οργανώσεις νεολαίας και γυναικών παίρνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα δράσης με βάση το φύλο και την ηλικία. Η μορφή της θα εξελίσσεται συνεχώς όπως και η γραμμή και οι μορφές πάλης, θα υπόκειται σε αναδιατάξεις. Φύτρο σήμερα μπορεί να θεωρηθεί η συμμαχία ΠΑΜΕ-ΠΑΣΕΒΕ-ΠΑΣΥ-ΜΑΣ-ΟΓΕ.
Η ΛΣ δρα στις γραμμές του κινήματος, έχει βάση την εργατική συνέλευση, την κλαδική οργάνωση, δηλαδή οργανωμένους φορείς, αρα απευθύνεται σε όλους τους εργαζόμενους ανεξάρτητα σε ποιο κόμμα ανήκουν ή ψηφίζουν, ωθεί στην κοινή δράση στα διάφορα μέτωπα πάλης χωρίς να θέτει ως προϋπόθεση την συμφωνία με την γενική γραμμή της ΛΣ και την έκβαση της πάλης για την εργατική λαϊκή εξουσία. Μέσα από τα μέτωπα πάλης ενοποιείται και μαζικοποιείται ο αγώνας, τραβάει συνειδητά για την εργατική λαϊκή εξουσία.
ΜΕΤΩΠΑ ΠΑΛΗΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΟΡΓAΝΩΣΗ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗΣ, ΒΟΗΘΟΥΝ ΤΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ
Στις δοσμένες συνθήκες οργανώνεται και συντονίζεται για την αντίσταση, την αλληλεγγύη, την επιβίωση, υπερασπίζεται το εργατικό και λαϊκό εισόδημα: μισθούς και συλλογικές συμβάσεις, συντάξεις, εργατικά και λαϊκά δικαιώματα, τις τιμές πώλησης των αγροτικών προϊόντων από τους παραγωγούς, την προστασία αγροτών – αυτοαπασχολουμένων – ανέργων – της λαϊκής στέγης από την αισχροκέρδεια τραπεζών και τη φορολογία.
Υπερασπίζεται το δικαίωμα στη δωρεάν δημόσια εκπαίδευση, υγεία-πρόνοια, σε φθηνά και ποιοτικά είδη λαϊκής κατανάλωσης, πολιτιστικές και αθλητικές υποδομές.
Παλεύει ενάντια στα ναρκωτικά, για τη χειραφέτηση και ισοτιμία της γυναίκας, για την προστασία των ανέργων, τη μετακίνηση – στέγαση – σίτιση κλπ. των μαθητών – σπουδαστών – φοιτητών, τις άμεσες ανάγκες των νέων ζευγαριών, για την αντιμετώπιση της ναρκοεξάρτησης, του αλκοολισμού.
Διεκδικεί αντισεισμικά-αντιπλημμυρικά μέτρα, δημόσια έργα υποδομών που βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής, την ισόρροπη παρέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον. Αναδεικνύει τις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας από την άποψη ύπαρξης πρώτων υλών, συγκέντρωσης μέσων παραγωγής, ικανοτήτων του εργατικού δυναμικού, επιστημονικών-τεχνολογικών κατακτήσεων.
Η Λαϊκή Συμμαχία παλεύει κατά της κρατικής καταστολής, της εργοδοτικής βίας, υπερασπίζεται τις συνδικαλιστικές και πολιτικές ελευθερίες κλπ.
Ο αγώνας για φιλολαϊκή διέξοδο από την κρίση είναι αναπόσπαστα δεμένος με την αποδέσμευση και τη μονομερή διαγραφή του χρέους χωρίς επιπτώσεις στα ασφαλιστικά ταμεία, στα δημόσια νοσοκομεία κλπ., σε ρήξη με την ΕΕ – ΔΝΤ.
Διεκδικεί την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων. Υιοθετεί την κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, όλων των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, τον κεντρικό σχεδιασμό, τον εργατικό-κοινωνικό έλεγχο. Συμφωνεί με την αποδέσμευση της Ελλάδας από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, από κάθε μορφής σχέση με ιμπεριαλιστικές ενώσεις. Έχει στόχο την κατάργηση των ξένων βάσεων, της παρουσίας ξένων στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων στην Ελλάδα με διάφορα προσχήματα.
ΠΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ
Σε κάθε πόλη με κέντρο τους μονοπωλιακούς ομίλους, τα εργοστάσια, τα εμπορικά κέντρα, τα νοσοκομεία, τα κέντρα υγείας, τις μονάδες ηλεκτρικής ενέργειας, τις τηλεπικοινωνίες, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια, με βάση τον κλάδο. Οργανώνει και κινητοποιεί τους ανέργους, τις δυνάμεις των αυτοαπασχολουμένων αγροτών και άλλων βιοπαλαιστών της πάλης.
Κατά κλάδο συμμαχία και στη γειτονιά παίρνοντας υπόψη τις εξελίξεις, λόγου χάρη την απόσταση των τόπων δουλειάς από τον τόπο κατοικίας, βιομηχανικές και εμπορικές ζώνες, αλλαγές στην αγροτική παραγωγή.
Το ΚΚΕ διατηρεί πλήρως την αυτοτέλειά του έναντι της ΛΣ. Όλα τα μέλη και τα στελέχη του στηρίζουν την ΛΣ μετέχοντας στις εργατικές και άλλες συνδικαλιστικές, μαζικές οργανώσεις ως μέλη ή εκλεγμένοι στα όργανα. Στις γραμμές της ΛΣ συναντώνται οι κομμουνιστές με τους άλλους εργαζόμενους, ανεξάρτητα σε ποια κόμματα ανήκουν, τι ψηφίζουν κλπ.
Η συνεργασία του με πολιτικές δυνάμεις που συμφωνούν με τον ένα η τον άλλο τρόπο στην πάλη για την εργατική λαϊκή εξουσία προωθείται μέσα από την κοινή δράση στις γραμμές της ΛΣ. Δεν διαμορφώνει ενιαίο πολιτικό φορέα το ΚΚΕ με τις πολιτικές αυτές δυνάμεις.
Η ΛΣ από τον χαρακτήρα της ως κοινωνική συμμαχία που στις γραμμές της μετέχουν συνδικαλισμένοι εργαζόμενοι δεν μπορεί να πάρει μέρος ως ψηφοφέλτιο στις εκλογές, δεν ταυτίζεται με κανένα από τα κόμματα που τα μέλη και στελέχη τους μετέχουν στην Λαϊκή Συμμαχία ως μέλη οργανώσεων, κινημάτων. Το ΚΚΕ μπορεί στα ψηφοδέλτια να συμπεριλάβει συνεργαζόμενους.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΣΤΙΣ ΔΟΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΙΣΧΥΡΗΣ ΛΣ
Η εργατική τάξη πρέπει να ανατρέψει τους συσχετισμούς δύναμης στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, οι αυτοαπασχολούμενοι πρέπει να πετύχουν να διαχωριστούν και οργανωτικά από τους εκπροσώπους των μεσαίων στρωμάτων που είναι δορυφόροι των μονοπωλίων , και από εκπροσώπους του κεφαλαίου, γενικότερα από οργανώσεις που ενώνουν με βάση την επιστημονική ιδιότητα και όχι την ταξική διάρθρωση.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΚΕ
Το πρόγραμμα του Κόμματος ενσωματώνει την πείρα του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε, την θετική από την προσφορά του στο εσωτερικό των χωρών και στο διεθνείς κίνημα, αλλά και την κριτική αποτίμηση των λαθών που οδήγησαν στην αντεπανάσταση. Βασικά σημεία του:
- Εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.
Το ιστορικό πισωγύρισμα δεν το ανατρέπει, αντίθετα παραπέμπει πολύ περισσότερο στο σοσιαλισμό.
- Τάση αλλαγής συσχετισμού δύναμης ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη κάτω από την επίδραση του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης, και αφορά τις ανώτερες βαθμίδες της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας. Δεν είναι η πρώτη φορά βέβαια, συνέβη και στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με ανακατατάξεις στην κορυφή της πυραμίδας.
Πρώτη οικονομική δύναμη οι ΗΠΑ, η ΕΕ τρίτη, η Κίνα δεύτερη. Η ευρωζώνη δοκιμάζεται στην συνοχή της.
- Ζούμε την κρίση υπερσυσσώρευσης που είναι στο DNA του καπιταλιστικού συστήματος, σε συνθήκες ανισομετρίας, αλματώδους καπιταλιστικής διεθνοποίησης και οξυμμένων ανταγωνισμών ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα που έχουν αυξηθεί σε σχέση με το κλασσικό σχήμα ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνία. Οξύνονται οι αντιθέσεις και αντιφάσεις και οι δυσκολίες της αστικής πολιτικής διαχείρισης της κρίσης. Φανερή η δυσκολία για νέο κύκλο διευρυμένης αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου.
- Οι αστικές δυνάμεις όλων των αποχρώσεων και οι ρεφορμιστικές, οπορτουνιστικές δυνάμεις ενδιαφέρονται να διευρύνουν τα όρια διαχείρισης του καπιταλιστικού συστήματος με διάφορες συνταγές και μίγματα που εκφράζουν στην όξυνση ενδοαστικών και ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων.
- Δυναμώνει η τάση ανισοτιμίας, αλληλεξάρτησης των καπιταλιστικών οικονομιών που δεν οδηγεί σε υποχώρηση του αστικού κράτους.
Η ΑΛΛΑΓΗ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΌ ΣΥΣΤΗΜΑ
1. Μετά την εκδήλωση της κρίσης επιδεινώθηκε η θέση του ελληνικού καπιταλισμού στο πλαίσιο της Ευρωζώνης και της ΕΕ και γενικότερα της διεθνούς ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, γεγονός που δεν αναιρεί ότι η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ – ΕΕ εξυπηρέτησε τα πιο δυναμικά τμήματα του εγχώριου μονοπωλιακού κεφαλαίου και συνέβαλε στη θωράκιση της πολιτικής του εξουσίας.
2. Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, επομένως οι οικονομικοπολιτικές και πολιτικοστρατιωτικές ανισότιμες σχέσεις και εξαρτήσεις, έτσι που περιορίζουν τη διαπραγματευτική δύναμη και τα περιθώρια ελιγμών της αστικής τάξης της Ελλάδας. Οι συμμαχικές σχέσεις του κεφαλαίου διέπονται από τον ανταγωνισμό, την ανισομετρία και συνεπώς την πλεονεκτική θέση του ισχυρότερου, διαμορφώνονται ως σχέσεις ανισότιμης αλληλεξάρτησης.
3. Μεγαλώνουν οι κίνδυνοι στην ευρύτερη περιοχή, από τα Βαλκάνια έως τη Μέση Ανατολή, για γενικευμένο ιμπεριαλιστικό πόλεμο και εμπλοκή της Ελλάδας.
Η πάλη για την υπεράσπιση των συνόρων, των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων είναι αναπόσπαστη με την πάλη για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου. Δεν έχει καμία σχέση με την υπεράσπιση των σχεδίων του ενός ή άλλου ιμπεριαλιστικού πόλου, της κερδοφορίας του ενός ή του άλλου μονοπωλιακού ομίλου.
Υλικές προϋποθέσεις για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση
Προσδιορίζονται από τον χαρακτήρα της εποχής, από το επίπεδο ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού, την όξυνση της βασικής αντίθεσης και του συνόλου των αντιθέσεών του. Στην Ελλάδα υπάρχουν οι υλικές προϋποθέσεις για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, η οποία μπορεί να διασφαλίσει την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών που συνεχώς διευρύνονται.
Η Ελλάδα έχει σήμερα μεγάλες αναξιοποίητες παραγωγικές δυνατότητες που μπορούν να απελευθερωθούν μόνο με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής από τη λαϊκή εργατική εξουσία, με κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της παραγωγής. Διαθέτει σημαντικές εγχώριες ενεργειακές πηγές, αξιόλογο ορυκτό πλούτο, βιομηχανική, βιοτεχνική και αγροτική παραγωγή, μπορεί να καλύψει μεγάλο μέρος των λαϊκών αναγκών, όπως των διατροφικών και ενεργειακών, των μεταφορών, των κατασκευών δημόσιων έργων υποδομής και λαϊκής στέγης. Η αγροτική παραγωγή μπορεί να στηρίξει τη βιομηχανία σε διάφορους κλάδους της.
Η οικονομική κρίση και οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι είναι κοινές απειλές απέναντι στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα κάθε καπιταλιστικής κοινωνίας. Από αυτό προκύπτει και η ανάγκη σχεδιασμένης και συντονισμένης κοινής δράσης απέναντι σε κάθε ιμπεριαλιστική συμμαχία για την κατάπνιξη της επανάστασης σε μια χώρα, η δυνατότητα να διαμορφωθούν συνθήκες σοσιαλιστικής νίκης σε ομάδα χωρών.
Η ιστορική πείρα δείχνει ότι οι σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 21ου αιώνα, συγκρινόμενες με τις αστικές επαναστάσεις του 18ου και του 19ου αιώνα, ακόμα και με τις σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 20ού αιώνα, έχουν ν’ αντιμετωπίσουν πολύ πιο οργανωμένη κατασταλτική μηχανή, τεχνολογικά πιο αναπτυγμένα μέσα πληροφόρησης, μαζικής καταστροφής. Έχουν να αντιμετωπίσουν τους μηχανισμούς της κρατικής καπιταλιστικής βίας που είναι ενταγμένοι σε διακρατικές δομές, όπως το ΝΑΤΟ, ο Ευρωστρατός, η Συνθήκη Σένγκεν κ.λπ.
Παρ’ όλα αυτά, δεν παύει ο άνθρωπος να αποτελεί τον αποφασιστικό παράγοντα στη χρήση και στην αντιμετώπισή τους, από τον οποίο προκύπτουν και οι δυνατότητες της εργατικής – λαϊκής δράσης για την εξουδετέρωση αυτών των μέσων ή για τη χρησιμοποίησή τους προς όφελος του επαναστατικού κινήματος.
Σοσιαλισμός -κομμουνισμός
Ο σοσιαλισμός ως πρώτη βαθμίδα του κομμουνιστικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού δεν είναι αυτόνομος σχηματισμός, είναι ο ανώριμος κομμουνισμός.
Η νέα εξουσία είναι υπόθεση όλης της εργατικής τάξης και συμμετέχουν και οι άλλες κοινωνικές δυνάμεις. Θεμέλιο της εργατικής εξουσίας είναι η παραγωγική μονάδα, η κοινωνική υπηρεσία, η διοικητική μονάδα, ο παραγωγικός συνεταιρισμός όπου ασκείται το δικαίωμα του εργαζόμενου να εκλέγει, και να ανακαλεί τους αντιπροσώπους της μονάδας. Να εκλέγει και να ανακαλεί τους αντιπροσώπους για το παραπάνω όργανο. Η συνέλευση της παραγωγικής, της κοινωνικής υπηρεσίας, της διοικητικής μονάδας, του παραγωγικού συνεταιρισμού είναι το Σώμα που εξασφαλίζει την συμμετοχή του κάθε εργαζόμενου. Στη συνέλευση των εργαζομένων θεμελιώνεται η άμεση και έμμεση εργατική δημοκρατία, η αρχή του ελέγχου, της απόδοσης ευθύνης και της ανακλητότητας που επεκτείνεται και στα μέλη της διεύθυνσης. Ξεχωριστή κοινωνική μονάδα αποτελούν οι συνταξιούχοι, στην εκπαιδευτική μονάδα είναι οι φοιτητές, σπουδαστές. Οι συνταξιούχοι αγρότες συμμετέχουν μέσω της συνεταιριστικής οργάνωσης, οι ανάπηροι στην μονάδα εργασίας και αν δεν μπορούν να εργάζονται σε ειδικές εκπαιδευτικές –μονάδες. Με την ίδια αρχή αντιμετωπίζονται όσοι εντάσσονται σε μειονότητες, μετανάστες, πολιτικοί πρόσφυγες. Επίσης συγκροτούνται ειδικές επιτροπές για γυναίκες, νέους, άτομα με ειδικές ανάγκες που εντάσσονται στις δομές της εργατικής εξουσίας.
Η δομή της σοσιαλιστικής εξουσίας περιλαμβάνει το εργατικό συμβούλιο, το περιφερειακό συμβούλιο, και το ανώτατο όργανο της εργατικής εξουσίας.
- Κοινωνικοποιούνται τα μέσα παραγωγής στη βιομηχανία, στην ενέργεια – ύδρευση, στις τηλεπικοινωνίες, στις κατασκευές, επισκευές, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το χονδρικό – λιανικό και εισαγωγικό – εξαγωγικό εμπόριο, οι συγκεντρωμένες τουριστικές -επισιτιστικές υποδομές, οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις καπιταλιστικού τύπου.
- Κοινωνικοποιείται η γη, οι καπιταλιστικές αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Διαμορφώνονται κρατικές παραγωγικές μονάδες για την παραγωγή και επεξεργασία αγροτικών προϊόντων ως πρώτων υλών ή προϊόντων κατανάλωσης. Η ελληνική πραγματικότητα δεν απαιτεί αναδιανομή της γης. Οι μη κατέχοντες γη καλλιεργητές θα εργάζονται στις σοσιαλιστικές μονάδες αγροτικής, γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Το μέτρο της κοινωνικοποίησης της γης αποκλείει τη δυνατότητα συγκέντρωσης της γης, την αλλαγή χρήσης και εμπορευματοποίησή της από τους ατομικούς ή συνεταιρισμένους αγροτοπαραγωγούς. Προωθείται ο αγροτικός παραγωγικός συνεταιρισμός, ο οποίος έχει δικαίωμα χρήσης της κοινωνικοποιημένης γης ως παραγωγικού μέσου. Η ένταξη των μικροϊδιοκτητών αγροτών πραγματοποιείται εθελοντικά με κίνητρα.
- Καταργείται η ατομική ιδιοκτησία και η οικονομική δραστηριότητα στην εκπαίδευση, στην Υγεία – Πρόνοια, στον Πολιτισμό και στον Αθλητισμό, στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Οργανώνονται πλήρως και αποκλειστικά ως κοινωνικές υπηρεσίες.
- Απαγορεύεται η χρησιμοποίηση ξένης εργασίας, δηλαδή η μίσθωση εργασίας από τους ακόμα κατέχοντες μεμονωμένα μέσα παραγωγής σε κλάδους που δεν υφίστανται υποχρεωτική κοινωνικοποίησή, π.χ. στη βιοτεχνία, στην αγροτική παραγωγή, στον τουρισμό επισιτισμό, σε ορισμένες βοηθητικές υπηρεσίες.
Κίνητρα της συνεταιριστικοποίησης είναι: Η μείωση του κόστους παραγωγής μέσω των κοινών εργασιών καλλιέργειας και συλλογής των αγροτικών προϊόντων. Η προστασία της αγροτικής παραγωγής από τα φυσικά φαινόμενα μέσω των υποδομών του κράτους, της επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης. Η διάθεση της αγροτικής παραγωγής με τη συγκέντρωσή της μέσω του κρατικού εμπορίου. Η αναμόρφωση του χωριού με στοιχεία της πόλης που αφορούν την ενιαία εκπαίδευση, τα πλήρως εξοπλισμένα Κέντρα Υγείας, συνδεδεμένα με νοσοκομεία των κοντινών αστικών κέντρων, τις πολιτιστικές υποδομές, τις μεταφορές κ.λπ.
Στο βαθμό που μέσω του παραγωγικού συνεταιρισμού κοινωνικοποιείται η εργασία με τη χρησιμοποίηση μηχανοποιημένων μέσων παραγωγής και κοινών υποδομών, θα διαμορφώνονται και οι προϋποθέσεις για την άμεση ένταξη στην κοινωνική ιδιοκτησία και πλήρη ένταξη στον Κεντρικό Σχεδιασμό.
ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Ο Κεντρικός Σχεδιασμός οργανώνεται κατά κλάδο , μέσω ενιαίου κρατικού φορέα, διακλαδώνεται περιφερειακά και κατά κατηγορία. Εκφράζει τη συνειδητή αποτύπωση των αντικειμενικών αναλογιών της παραγωγής και κατανομής, καθώς και την προσπάθεια για την ολόπλευρη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.
Οργανώνει την παραγωγή και τις κοινωνικές υπηρεσίες και προσδιορίζει τις αναλογίες της, με στόχο την ικανοποίηση των διευρυμένων κοινωνικών αναγκών, την κατανομή των προϊόντων. Η συνεταιριστική παραγωγή υπάγεται σ’ ένα βαθμό στον Κεντρικό Σχεδιασμό, ο οποίος καθορίζει το μέρος της παραγωγής και την κρατική τιμή με την οποία γίνεται η συγκέντρωση του προϊόντος από το κράτος, καθώς και τις τιμές με τις οποίες πωλείται το προϊόν στις κρατικά οργανωμένες λαϊκές αγορές.
Η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών
Στο σοσιαλισμό δεν έχει εξαλειφθεί κάθε κατάλοιπο προγενέστερων τρόπων παραγωγής και δεν έχουν ωριμάσει οι υλικές συνθήκες του σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής, ώστε να πάρει πλήρως τον κομμουνιστικό χαρακτήρα του, ώστε να έχει πλήρη ισχύ η αρχή «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του».
Βασικές κοινωνικές ανάγκες (Παιδεία, Υγεία – Πρόνοια) καλύπτονται καθολικά δωρεάν, σύμφωνα με τις ανάγκες, ενώ άλλο τμήμα τους καλύπτεται από μικρό σχετικά μέρος του εργασιακού χρηματικού εισοδήματος (στέγη, ενέργεια – ύδρευση – θέρμανση, μετακίνηση, διατροφή).
Μέτρο της ατομικής προσφοράς είναι ο χρόνος εργασίας που καθορίζεται από τις συνολικές ανάγκες της κοινωνικής παραγωγής, τους υλικούς όρους της παραγωγικής διαδικασίας, στην οποία εντάσσεται η «ατομική εργασία». Στον καθορισμό του χρόνου εργασίας συνυπολογίζονται οι ιδιαίτερες ανάγκες της κοινωνικής παραγωγής για τη συγκέντρωση εργατικού δυναμικού σε περιοχές, κλάδους κ.λπ., ιδιαίτερες κοινωνικές ανάγκες όπως είναι η μητρότητα, οι ειδικές ανάγκες αναπήρων και άλλων ατόμων.
Η συζήτηση με του δημοσιογράφους
Στις Θέσεις λέτε ότι το εργατικό κίνημα δεν ήταν προετοιμασμένο να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες ανάλογα με το μέγεθος της επίθεσης, παρότι εσείς πριν από 30 χρόνια είπατε για την ΕΟΚ, στη συνέχεια για το Μάαστριχτ. Ποια είναι η δική σας ευθύνη για το γεγονός ότι δεν πέρασε το δικό σας μήνυμα, προκειμένου το κίνημα να είναι σωστά προετοιμασμένο; Τι έφταιξε; Έφταιξε μήπως το γεγονός ότι κι εσείς ακόμα δεν προβλέψατε το βάθος της κρίσης;
«Δεν είμαστε ανεύθυνο πολιτικό κόμμα. Η ευθύνη μας όμως είναι ανάλογη με τη δύναμή μας. Και ανάλογα με την συνολική μας θέση. Η συνείδηση του λαού δεν διαμορφώνεται μόνο απ’ το ΚΚΕ και δεν ζούμε στο δικό μας κόσμο να πιστεύουμε ότι μόνο εμείς μπορούμε να κουμαντάρουμε τον λαό. Ολόκληρο το σύστημα εξουσίας διαμορφώνει τη συνείδηση και την αντίληψη του λαού.
Αν θα μπορούσαμε να τα κάνουμε καλύτερα, να γίνουμε καλύτεροι; Βεβαίως. Άλλωστε στις Θέσεις μιλάμε -και πολύ αναλυτικά- για τις δικές μας ευθύνες, μόνο να μου επιτραπεί να πω ότι τις δείχνουμε απ’ τη σκοπιά των δικών μας κριτηρίων. Για μας π.χ. ισχυρό ΚΚΕ σημαίνει πριν απ’ όλα να έχει γερές οργανώσεις μέσα στα εργοστάσια, στους τόπους δουλειάς, στους κλάδους, στις επιχειρήσεις, στις εργατογειτονιές. Γιατί αυτή είναι η βάση, εκεί δηλαδή που υπάρχει το βασικό και κύριο μέτωπο αντιπαράθεσης με τον ταξικό και τον πολιτικό αντίπαλο και εκεί πρέπει να ισχυροποιηθούμε. Βεβαίως, έχεις και δυσκολίες αντικειμενικές σήμερα, αλλά εμείς εκτιμάμε ότι σ’ αυτό το μέτωπο, της δουλειάς στην εργατική τάξη και τη συγκέντρωση της προσοχής στην κομματική οικοδόμηση στους τόπους δουλειάς εκεί είχαμε και υποκειμενικές αδυναμίες και όχι αποφασιστικότητα προσανατολισμού να αντιμετωπίσεις σοβαρά υπαρκτά εμπόδια.
Κοιτάξτε να δείτε: Μέλος του Κόμματος σε ένα εργοστάσιο που δρα ανοιχτά, σημαίνει ότι κινδυνεύει. Σήμερα για να γίνει κάποιος μέλος του Κόμματος θέλει αποφασιστικότητα, «σφίγγουν τα γάλατα» που λένε. Όχι ότι δεν υπάρχουν και θα υπάρξουν πολλοί περισσότεροι και καλύτεροι από μας που γίναμε μέλη του Κόμματος σε πιο εύκολες περιόδους. Όποιος γίνεται σήμερα μέλος του Κόμματος έχει περάσει πολύ περισσότερα εμπόδια, δεν είναι εύκολο γιατί το ΚΚΕ απαιτεί να είσαι πρώτος στον αγώνα και στη γνώση και πρώτος στις θυσίες. Γιατί αυτή είναι η αρετή του λαού, ο λαός μπορεί να θυσιαστεί, όχι να αυτοχειριαστεί, καταλαβαίνετε τι θέλω να πω, δεν πάσχει από μαζοχισμό ο λαός και δεν μπορεί ο κομμουνιστής να μην έχει αυτή τη χάρη.
Έχουμε λοιπόν αδυναμίες και μάλιστα ξεκινώντας απ’ την ίδια την Κεντρική Επιτροπή. Η λέξη αδυναμία μη σου φανεί μικρή, αλλά σε καμία περίπτωση η ανετοιμότητα του λαού δεν οφείλεται στο ΚΚΕ. Γιατί υπήρχε ένα σημαντικό τμήμα του λαού το οποίο όχι μόνο στο θέμα της κρίσης -πάρτε απ’ το ’74 μέχρι σήμερα- πάλεψε, συνέβαλε στην απόσπαση κατακτήσεων και παραχωρήσεων και για σκεφτείτε και το αντίθετο: Αν το ΚΚΕ είχε ακολουθήσει αυτό που έκανε το ΚΚΕ εσωτερικού, η ΕΑΡ, ο Συνασπισμός κ.λπ. και λέγαμε «νομοτέλεια η συμμετοχή στην ΕΕ, θα παλέψουμε για τις συνέπειες και όχι εναντίον της» κι αν ψηφίζαμε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Δεν θα υπήρχε ούτε αυτό το ποσοστό του λαού το οποίο αντιστάθηκε με μεγάλους αγώνες και μάλιστα και απεργιακές κινητοποιήσεις που υποχρεώθηκαν και συμβιβασμένες ηγεσίες να κάνουν ελιγμούς. Αν το ΚΚΕ είχε αποκομμουνιστικοποιηθεί, γιατί αυτό μας ζητάνε, θα υπήρχε αυτό το κίνημα;
Και για να μην παρεξηγηθώ: Σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζουμε το κίνημα με το ΚΚΕ. Ούτε θεωρούμε ότι έχουμε εμείς μονοπώλιο. Όμως, αν δεν υπάρχει μία πρωτοπορία κομμουνιστική – ριζοσπαστική που βρέξει χιονίσει παραμένει σταθερή τότε λαϊκοί αγώνες θα υπάρχουν, αλλά θα είναι διαλείμματα, θα είναι φούσκες».
Μιλήσατε εισηγητικά για την επικαιρότητα του σοσιαλισμού, στη βάση της εκτίμησης ότι έχουν ωριμάσει οι αντικειμενικές συνθήκες. Ποιες είναι αυτές;
«Καταρχήν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις υλικές αντικειμενικές συνθήκες για τον σοσιαλισμό απ’ το αν σήμερα είναι ώριμες οι συνθήκες για την πραγματοποίηση της σοσιαλιστικής επανάστασης. Ο σοσιαλισμός δεν θα έρθει σαν ώριμο φρούτο. Δηλαδή σάπισε ο καπιταλισμός κι από μέσα βγαίνει το άνθος του σοσιαλισμού – κομμουνισμού; Αυτά άλλοι τα λένε.
Θα ξεκινήσω μ’ αυτό που είπα παρότι δεν είναι ολοκληρωμένη απάντηση. Οικοδομήθηκε ο σοσιαλισμός σε μια σειρά χώρες; Αυτός ο σοσιαλισμός που είχαμε γιατί το επίπεδο οικοδόμησης του σοσιαλισμού καθορίζεται κι απ’ το τι κληρονόμησε απ’ τον καπιταλισμό. Δεν ήταν ίδιες η Τσεχοσλοβακία με τη Ρουμανία ή την Αλβανία ή τη Βόρεια Κορέα, γιατί τώρα ακούμε κάτι εξισώσεις, λές και ο σοσιαλισμός είναι ένα ιδανικό που το έχει κρεμάσει κάποιος απ’ το ταβάνι και πας να το πιάσεις. Οικοδομήθηκε. Γιατί δεν έγινε σοσιαλιστική επανάσταση τον 19ο αιώνα, τον 18ο, η Κομμούνα ήταν το πρώτο βεβαίως που κράτησε 70 μέρες. Πώς κράτησε 70 χρόνια ο σοσιαλισμός, κάτι που δεν ήταν επίκαιρο και ώριμο; Ήταν η πρώτη προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού, μέσα σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης, βεβαίως και οι θεωρητικοί μας δεν μπορούσαν να προβλέψουν όλη την πορεία, εκεί έγιναν λάθη, σοβαρά, σήμερα όμως υπάρχει πείρα απ’ την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Δεν μιλάμε για ένα σχέδιο που το διαβάζουμε μέσα απ’ τα βιβλία αλλά μιλάμε για μια οικοδόμηση που έγινε και που ανατράπηκε βεβαίως, κυρίως από εσωτερικούς λόγους πέρα κι απ’ τον ιδιαίτερο ρόλο που έπαιξε και ο εξωτερικός παράγοντας.
Π.χ. ας πάρουμε τον ελληνικό καπιταλισμό που δεν είναι κι απ’ τους πιο αναπτυγμένους. Κυριαρχεί η καπιταλιστική μετοχική επιχείρηση; Το μονοπώλιο; Έχει κοινωνικοποιηθεί η παραγωγική διαδικασία, η εργασία; Βεβαίως. Έχεις τα μικρομάγαζα που είχες και στον προμονοπωλιακό καπιταλισμό; Βεβαίως. Υπάρχει η αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία και η αντίθεση δεν φαίνεται δυστυχώς μέσα απ’ το επίπεδο της ταξικής πάλης, αλλά η ασυμφιλίωτη αντίθεση υπάρχει. Για να επιβιώσει ο καπιταλιστής πρέπει να φτωχύνει ο εργάτης και μιλάμε να φτωχύνει και με όρους εξαθλίωσης όχι η φτώχεια που λέγαμε πριν 20 χρόνια. Η αντίθεση λοιπόν αυτή πώς λύνεται;
Να πούμε και για τις δυνατότητες ανάπτυξης της Ελλάδας. Από που εμποδίζονται; Η επιστήμη και η τεχνική σου δίνουν σήμερα τη δυνατότητα να ανεβάσεις την παραγωγικότητα της εργασίας, να μειώσεις τον χρόνο εργασίας, να έχεις ελεύθερο χρόνο. Αυτό θα πει πρόοδος. Όχι να είμαι άνεργος και να έχω μπόλικο ελεύθερο χρόνο, αλλά σε λιγότερο χρόνο να παράγω περισσότερα προϊόντα και όχι μόνο υλικά, μιλάμε και για πολιτισμό, για όλα.
Η κρίση απέδειξε τα στενά όρια, τα εσωτερικά όρια του καπιταλισμού. Ο πόλεμος πώς θα καταργηθεί; Βεβαίως για να καταργηθεί ο πόλεμος πρέπει να επικρατήσει ο σοσιαλισμός στις πιο ισχυρές χώρες, ΗΠΑ, Γερμανία, Βρετανία, κ.λπ.. Αλλά και στην Ελλάδα, η σοσιαλιστική Ελλάδα δεν θα πάρει μέρος σε κανένα πόλεμο. Επιθετικό. Δεν θα έχει βάσεις, γιατί και με τις βάσεις παίρνεις μέρος στον πόλεμο. Είναι πολυτιμότερη η Σούδα για τις ΗΠΑ, απ’ το να στείλεις 500 φαντάρους στο Αφγανιστάν, που τους στείλαμε κι αυτούς.
Επομένως ο σοσιαλισμός είναι επίκαιρος και αναγκαίος. Δεν θα γίνει γιατί το αποφάσισε το ΚΚΕ, αλλά πρέπει να έχει κατεύθυνση το ΚΚΕ και πρόγραμμα τέτοιο κι ένα μέρος της εργατικής τάξης που έχει συμφέρον αντικειμενικά απ’ το σοσιαλισμό να παλεύει γι’ αυτή την υπόθεση. Σε τέτοιες συνθήκες που ωριμάζει η δυνατότητα να γίνει πραγματικότητα θα εξαρτηθεί απ’ το συσχετισμό των δυνάμεων, την επιλογή του λαού, θα γίνει υπόθεση ευρύτερων λαϊκών μαζών.
Να το πω άλλη μια φορά, γιατί ακούμε κι αυτό το αθώο ερώτημα, μήπως βάζετε το σοσιαλισμό μπροστά – μα απ’ το 1918 τον βάζουμε, σιγά τώρα τον βάζουμε – και αποτραβιέστε απ’ τα καθημερινά μέτωπα πάλης; Έχουμε 94 χρόνια πότε βρεθήκαμε έξω απ’ τα καθημερινά μέτωπα πάλης; Αν εννοούν να παραιτηθούμε απ’ τον σοσιαλισμό για να τα βρούμε με αστικές πολιτικές δυνάμεις και συμβιβασμένες πολιτικές δυνάμεις που θέλουν να παλεύουν στα πλαίσια του καπιταλισμού, αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. Αυτό θέλουν. Να βγάλουμε τον σοσιαλισμό. Ξέρουν ότι παλεύουμε στα καθημερινά μέτωπα πάλης, αλλά μας λένε βγάλτε το σοσιαλισμό απ’ τη μέση για να συμφωνήσουμε, ε όχι. Εμείς στο κάτω κάτω δεν ζητάμε από κανένα κόμμα να υιοθετήσει τον σοσιαλισμό, αλλά δεν μπορεί να μην υιοθετήσει την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων».
Είναι το τελευταίο συνέδριο που θα παρακολουθήσετε απ’ τη θέση της Γραμματέως;
«Τι να σου πώ; Αυτοί που κάθονται στον ΟΑΕΔ με τις ώρες έχουν μεγάλη σκασίλα ποιος θα είναι Γραμματέας του ΚΚΕ. Δεν κοιμούνται το βράδυ. Δηλαδή ο άλλος, καθορίζει τη στάση του απέναντι στο ΚΚΕ απ’ το ποιος είναι Γραμματέας ή απ’ την πολιτική του γραμμή;
Το ποιος θα είναι Γραμματέας θα το καθορίσει η νέα Κεντρική Επιτροπή. Την ΚΕ θα την καθορίσει το Συνέδριο. Είναι ένα ερώτημα δηλαδή το οποίο κατά τη γνώμη μας δεν έχει κανένα ενδιαφέρον ως ερώτημα και ως απάντηση. Πάντως να ξέρετε εμείς δεν κάνουμε επίδειξη για τα αυτονόητα, είχαμε μεγάλη απώλεια στελεχών το 1991, το ξέρετε. Έχουμε νέα στελέχη όλων των ηλικιών πάρα πολύ καλά. Δεν έχει πρόβλημα προσώπων το ΚΚΕ. Αλλά πρέπει ως Κόμμα να βελτιώσουμε πράγματα. Όχι ότι δεν εξαρτιέται απ’ τα πρόσωπα αλλά δεν πάσχουμε από στελέχη».
Είπατε πριν εισηγητικά αλλά θα ήθελα να αναφερθείτε πιο διεξοδικά για το που βρίσκεται η Ελλάδα στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα.
«Η Ελλάδα συμμετέχει στην ευρωζώνη, αυτή τη στιγμή είναι ο αδύνατος κρίκος όσο αφορά την κατάστασή της, την κρίση, τη στασιμότητα στην παραγωγή, την καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων και την απαξίωση εργατικής δύναμης. Καλά αυτό δεν το παίρνουν σαν κριτήριο αυτοί, όσο πιο κάτω είναι η παραγωγική δύναμη «άνθρωπος», τόσο πιο ψηλά βλέπουν την ανάπτυξη του καπιταλισμού.
Είχε σοβαρές επενδύσεις κι έτσι κατάφερε να ξεφύγει κι απ’ την κρίση των αρχών του ’90, με τις επενδύσεις, εξαγωγές κεφαλαίων στα Βαλκάνια. Δεν ήρθαν αμέσως οι Γερμανοί, οι Αμερικανοί και οι Γάλλοι στα Βαλκάνια. Πρώτα μπήκαν οι μικρομεσαίοι της παρέας και μετά μπαίνουν οι μεγάλοι αφού έχει καλλιεργηθεί το έδαφος.
Είναι σε μια ενδιάμεση θέση η Ελλάδα, βρίσκεται σε κρίση και είναι ο αδύναμος κρίκος. Τι άλλη περιγραφή να κάνω.
Θέλω όμως να ξεκαθαρίσω και το εξής. Συνήθως ο όρος ιμπεριαλισμός όταν χρησιμοποιείται από άλλες πολιτικές δυνάμεις και θεωρητικούς, χρησιμοποιείται από τη δυνατότητα που έχει μια χώρα, ένα κράτος, γιατί τα κράτη τα αποφασίζουν αυτά όχι οι λαοί, να οργανώσει με δική του αυτοτέλεια στρατιωτική επίθεση και πόλεμο. Εκεί μας κάνουν κριτική ότι λέμε ότι η Ελλάδα περιλαμβάνεται στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Δηλαδή, να το πω αλλιώς στο σύστημα του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Βεβαίως η Ελλάδα τέτοια δυνατότητα να κάνει στρατιωτική επίθεση δεν έχει. Όχι ότι η αστική τάξη δεν θα ήθελε, τμήματα της αστικής τάξης, άλλα θέλουν έτσι, άλλα αλλιώς, με αυτή την έννοια δεν έχει καμία σχέση η Ελλάδα με τον ρόλο που παίζουν οι ΗΠΑ, η Γαλλία, που μπορεί να παίξει η Γερμανία ή άλλες χώρες. Αλλά ως σύμμαχος σε μια ιμπεριαλιστική επέμβαση, στρατιωτική ή επέμβαση με το πιστόλι στον κρόταφο στο πλευρό μιας ιμπεριαλιστικής δύναμης, ισχυρής καπιταλιστικής χώρας, θα το κάνει. Άλλωστε το έχει κάνει. Η Ελλάδα ήταν τρίτη χώρα στη συμβολή που είχε στον πόλεμο στο Ιράκ. Στη Λιβύη, από που πέταγαν τα αεροπλάνα τα αμερικάνικα; Απ’ το πολιτικό αεροδρόμιο των Χανίων. Τώρα στη Σούδα, έχουμε καταγγείλει πάρα πολλές φορές, γίνονται μια σειρά προεργασίες αν χρειαστεί να γίνει επίθεση στη Συρία. Η στρατιωτική συμφωνία με το Ισραήλ δεν προβλέπει ότι δίνει τον εναέριο χώρο της Ελλάδας στο Ισραήλ άμα θέλει να κάνει επέμβαση; Εδώ ολόκληρο ιδιωτικό λιμάνι διατίθεται για να έρχονται τα ισραηλινά πλοία και τα αμερικάνικα πλοία και να δίνουν όπλα στα ισραηλινά. Δεν είναι συμμετοχή αυτά στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο; Ότι δεν μπορεί αυτοτελώς η ίδια να πάρει απόφαση και να απειλήσει την εδαφική ακεραιότητα μιας χώρας, μιας μεγάλης χώρας, βεβαίως δεν μπορεί να το κάνει. Αλλά αυτό είναι το θέμα; Κράτησε ουδετερότητα η Ελλάδα έστω; Όχι. Και έχει δεσμεύσεις. Οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, ο ΣΥΡΙΖΑ π.χ. που λέει θα κυβερνήσει, δεν μας λέει τι θα κάνει, καλά εδώ δεν μας λέει ούτε για το φορολογικό τώρα, τι να πει για τον πόλεμο; Λέει ότι έχει γενικές αρχές».
Θα μου συγχωρήσετε την σχολαστικότητα. Διαβάζοντας ένα σημείο χθες ότι το ΚΚΕ επιδιώκει την κοινή δράση με αντικαπιταλιστικές δυνάμεις. Στο επόμενο ακριβώς σημείο και αναφέρομαι στις θέσεις 66 και 67 υπάρχει διατύπωση ότι το Κόμμα σας δεν μπορεί να κάνει καμία συνεργασία με κόμματα κομμουνιστικής αναφοράς που διαφοροποιούνται από το ΚΚΕ. Υπάρχει η πρόθεση κοινής δράσης σε πολιτικό επίπεδο ή σε επίπεδο μαζικού κινήματος ή όχι;
«Στις Θέσεις λέει αν εμφανιστούν πολιτικές δυνάμεις που στον έναν ή τον άλλο βαθμό συμφωνούν με την εργατική λαϊκή εξουσία κλπ θα αναπτύξουμε κοινή δράση μέσα στις γραμμές της συμμαχίας, μέσα στις γραμμές των μαζικών οργανώσεων της συμμαχίας. Εκεί μέσα βεβαίως συναντιέσαι και με όλο τον άλλο κόσμο. Γιατί προσέξτε, είναι αδιανόητο στις γραμμές του μαζικού κινήματος να βάλεις πολιτικές ταμπέλες, στον Νεοδημοκράτη, στον ΠΑΣΟΚο, κλπ. Γίνεται μια συνέλευση, μπορεί να συμφωνήσουμε όλοι σε ένα θέμα ή σε μια απεργία. Δεν θα συμφωνήσουμε, θα αντιπαρατεθούμε. Αυτό δηλαδή το ότι αριστερή συσπείρωση στο κίνημα εναντίον όλων των άλλων, αυτό για εμάς, μέσα στο κίνημα και στην κοινωνική συμμαχία δεν έχει θέση.
Λέμε όμως κάτι πάρα πολύ καθαρά. Ότι με δυνάμεις πολιτικές και ομάδες που προέκυψαν από διάσπαση του ΚΚΕ, όχι δεν συνεργαζόμαστε. Δεν πάνε να λένε ζήτω η δικτατορία του προλεταριάτου. Και θα στο εξηγήσω. Μιλάμε συγκεκριμένα τώρα, ’89, ’90, ’91, μην πάμε μακριά. Αυτές οι δυνάμεις, τη δύσκολη ώρα, των μεγάλων ερωτημάτων και των συγχύσεων γιατί ανατράπηκε ο σοσιαλισμός και δεν μιλάμε τώρα για μέλη και για τον απλό κόσμο, μιλάμε για στελέχη, που εκείνη την ώρα άφησαν το καράβι, έκαναν άλλους πολιτικούς σχηματισμούς. Και εμείς ρωτάμε, δεν έχει σημασία αν ήταν μεγάλοι ή μικροί φορείς, να βγάλουμε τι είπανε για το ΚΚΕ; Μέχρι που λέγανε ότι τάχα έσερνε ο Χαρίλαος τα τσουβάλια με τα ρούβλια στην αυλή του Περισσού και τα τρώγαμε, τα μοιράζαμε μεταξύ μας, τα κάναμε βίλες και κότερα. Δεν ήταν μια απλή ιδεολογική αντιπαράθεση, να πεις εγώ διαφωνώ, άλλαξα γνώμη.
Έχουν σχέση αυτές οι ομάδες, αυτά τα στελέχη με το αδυνάτισμα του κινήματος; Ξέρεις καμιά φορά ο αντίπαλος δεν μπορεί να σου κάνει τη ζημιά που μπορεί να σου κάνει αυτός που είναι μέσα σου. Αυτοί που γράφανε διάφορα άρθρα, ότι το ΚΚΕ έκανε λαθρεμπόριο όπλων με την ΛΔ της Γερμανίας στη Νότια Αφρική και εμπόριο ναρκωτικών, αυτοί που τα γράφανε ήταν πρώην μέλη και στελέχη του Κόμματος. Και δεν τα έγραφε ο χ ή ο ψ, ο τάδε από τη ΝΔ και από το ΠΑΣΟΚ. Θα έλεγες εντάξει τόσο του έκοβε, τόσο έγραφε ή του τα έδωσε καμιά ΚΥΠ, γιατί έδινε και η ΚΥΠ τα χαρτάκια και τα έγραφε.
Αυτές οι δυνάμεις παρά το μικρό ή μεγάλο μέγεθός τους έχουν ευθύνη για το αδυνάτισμα του κινήματος. Και ύστερα από κάποια χρόνια διατηρώντας όλες τις θέσεις τους βεβαίως εμείς δεν ζητάμε από κανένα δήλωση μετανοίας, εμείς όμως πως θα συνεργαστούμε; Δεν είναι και λίγο αστείο; Μπαίνουμε βγαίνουμε, όπως μου κατέβει; Μιλάμε για στελέχη, μιλάμε για πρώην μέλη της ΚΕ. Μπορεί να αλλάξει το στέλεχος γνώμη; Μπορεί να αλλάξει. Αλλά αυτά όλα που έλεγαν χρησιμοποιήθηκαν από τον αντίπαλο εναντίον του ΚΚΕ και χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Όταν έρχονται και λένε είναι ουτοπία αυτά που λέτε, θα μου πεις βρισιά είναι; Μα ποιοι τα λένε; Τα λένε αυτοί που λένε ότι είναι κομμουνιστές. Όταν λένε δεν υπήρχε σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ, αλλά υπήρχε γραφειοκρατία. Ε, όχι. Μέσα στο κίνημα με όποιον συναντιόμαστε δεν θα του ζητήσουμε ταυτότητα. Αλλά θα πάμε δηλαδή να συνεργαστούμε με αυτούς που φτύνουν το σοσιαλισμό του 20ου αιώνα και εμείς θα καθόμαστε να συζητάμε ή θα τσακωνόμαστε μπροστά στο λαό; Όχι δεν συνεργαζόμαστε με αυτούς. Τελείωσε. Και να ανασκουμπωθούμε εμείς οι κομμουνιστές υπάρχουν μάζες εργατικές, φτωχές λαϊκές, νεότερης ηλικίας που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, θα πάμε να συνεργαστούμε μαζί τους, δηλαδή μέσα στα σωματεία, μέσα στους φορείς κι εκεί θα έχουμε μεγάλο στομάχι. Όχι να τσακωνόμαστε τώρα, οι νυν και οι πρώην, για το τί ήτανε ο 20ος αιώνας».
Στο καταστατικό υπάρχουν αναφορές για την περίπτωση που βγει παράνομο το ΚΚΕ. Και στον πατριωτισμό θέτετε ταξικό πρόσημο…
«Θα ήταν περίεργο το ΚΚΕ κι αν θέλεις ήταν και έλλειψη στο καταστατικό μας, να μην έχει πρόνοια για τέτοιες περιπτώσεις. Πολύ περισσότερο που στην Ευρώπη υπάρχουν ΚΚ που είναι παράνομα, υπάρχουν ΚΚ που ενώ ήταν νόμιμα γίναν παράνομα. Πολύ περισσότερο που στην Ελλάδα έχει γίνει πολλές φορές λόγος για τα όρια της συνταγματικής νομιμότητας του ΚΚΕ, τη στιγμή που στο αστικό πολιτικό σύστημα γίνεται στροφή προς όλο και μεγαλύτερη αντίδραση. Πολύ περισσότερο που εξισώνεται ο φασισμός με τον κομμουνισμό και είναι επίσημη κρατική ιδεολογία. Πρέπει να έχεις και μία τέτοια πρόνοια. Και σ’ αυτή την περίπτωση έχεις ένα άρθρο που λες ότι πρέπει να προσαρμοστεί ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός σε τέτοιες συνθήκες.
Οι εξελίξεις όλες είναι πιθανές και να έχεις ένα εργατικό λαϊκό ποτάμι και ένα φούντωμα του κινήματος και γρήγορες αλλαγές, αλλά μπορεί να έχεις να αντιμετωπίσεις και βάρβαρα μέτρα.
Αλλά να ξέρετε, το ΚΚΕ δεν δέχεται τον εαυτό του παράνομο. Καταλάβατε τι λέω; Το ΚΚΕ θα υπάρχει σε οποιασδήποτε συνθήκες μέσα στην Ελλάδα. Το 1958 δεν το επαναλαμβάνουμε.
Για τον πατριωτισμό. Δεν είναι καινούργια η τοποθέτηση. Εμείς π.χ. δεν θεωρούμε ότι ο όρος πατριωτισμός είναι όρος που έχει το ίδιο περιεχόμενο για όλες τις κοινωνικές τάξεις και για όλα τα κόμματα. Όταν π.χ. λέει η ΝΔ ότι το εθνικό συμφέρον και το πατριωτικό είναι να πληρώσουμε τα χρέη, τα μνημόνια κ.λπ. είναι αυτό που λέμε ο πατριωτισμός της αστικής τάξης. Όταν εμείς λέμε πατριωτισμό εννοούμε τι συμφέρει την εργατική τάξη και τους συμμάχους της.
Υπάρχει ο ταξικός πατριωτισμός και ο αστικός. Κι αυτό βεβαίως αφορά και τα σύνορα και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, αλλά για δείτε. Ας πάρουμε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τους πολέμους που γίνονται τώρα, είναι ενιαία η στάση όλων των κομμάτων και των τάξεων απέναντι στον πόλεμο; Στο Ιράκ π.χ. κλήθηκαν οι ΗΠΑ να μπουν στο Ιράκ. Υπάρχουν δυνάμεις συριακές, καλά μερικές απ’ αυτές τις έχουν μπάσει απέξω, υπάρχουν δυνάμεις που καλούν τις ΗΠΑ να επέμβουν, στο όνομα του πατριωτισμού και της υπεράσπισης της Συρίας. Εμείς αυτό τον πατριωτισμό τον απορρίπτουμε. Ο δικός μας πατριωτισμός είναι ότι κανένας δεν μπορεί να επέμβει ούτε στη Συρία ούτε στη Λιβύη ούτε στο Ιράκ, αυτός που μπορεί να ανατρέψει και να αποφασίσει ποιον θέλει, ποια εξουσία θέλει είναι ο λαός. Ανεξάρτητα αν μας αρέσουν ή όχι οι αλλαγές που κάνουν οι λαοί.
Άρα λοιπόν δεν είναι ίδιος ο πατριωτισμός. Μη σας κάνει λοιπόν εντύπωση, δεν υπάρχει κανένας όρος πολιτικά, ταξικά ουδέτερος. Κι ο Σόρος για την πατρίδα μιλάει και οι εφοπλιστές για την πατρίδα μιλάνε. Εμείς δεν θα τους πούμε είστε απάτριδες ή δεν είστε πατριώτες, αλλά εκφράζεται τα συμφέροντα ενός τμήματος του πληθυσμού της Ελλάδας».
Κυρία Παπαρήγα, είπατε προηγουμένως αναφερόμενη στην Λαϊκή Συμμαχία, ότι πρέπει να παραμερίσουν ηγεσίες στα δευτεροβάθμια όργανα και επίσης να αυτοοργανωθούν οι αυτοαπασχολούμενοι. Με δεδομένο την αυτοκριτική που γίνεται και μέσα στις θέσεις, ότι αυτό το πράγμα δεν προχωράει όσο θα θέλατε, θέτετε κάποιο χρονοδιάγραμμα για αυτό ή απλά παραμένει ένας στόχος;
«Δεν λέμε ότι δεν προχωράει όσο θα θέλαμε, γιατί είναι και υποκειμενικό, εμείς μπορεί να θέλαμε αύριο ή χτες να είχαν αλλάξει όλα. Δεν μετράς τα πράγματα έτσι. Δεν είμαστε εμείς ευχαριστημένοι, όχι από την γραμμή μας και από την πολιτική μας, αλλά από το σύνολο των προσπαθειών που κάναμε, θα θέλαμε να είχαμε κάνει περισσότερα. Δεν εξαρτάται όμως μόνο από εμάς, πρέπει να πειστούν και οι εργαζόμενοι.
Από αυτή την άποψη είναι ειλικρινής η αυτοκριτική μας, δεν είναι για τα μάτια του κόσμου. Ξεκινάει η Κεντρική Επιτροπή από τον εαυτό της, βεβαίως, αλλά δεν είναι πως θα θέλαμε. Δεν υποφέρουμε από βολονταρισμό, δηλαδή να κρίνουμε τα πράγματα όπως θα θέλαμε, γιατί ξέρεις τί θέλαμε; Να γίνει ο σοσιαλισμός στην Ελλάδα. Εμείς κρίνουμε αν εξαντλήσαμε από πλευράς προσανατολισμού, συγκέντρωσης δυνάμεων, χειρισμών, αν τις δυνάμεις που είχαμε τις διατάξαμε με τέτοιο τρόπο που να βοηθήσουμε σε αυτό το ζήτημα, στην ανατροπή των συσχετισμών δύναμης.
Να το ξεκαθαρίσουμε. Δεν είναι μόνο συμφέρον του κόμματος αυτό. Να σας πω ένα παράδειγμα: Εδώ πέρα έχουμε απεργίες που γίνονται και συμμετέχουν το 10% ιδιαίτερα στο Δημόσιο και στις πρώην ΔΕΚΟ, και εμφανίζονται 50% οι απεργοί και από αυτούς το 45% εμφανίζονται με άδειες, ρεπό. Δηλαδή σικέ απεργίες. Αυτό τώρα δεν είναι ένας εκφυλισμός του κινήματος; Ξέρετε ότι σε κάποιους χώρους που γίνονται απεργίες απεργούν μόνο οι κομμουνιστές. Βέβαια θα κάνει θυσία ο κομμουνιστής και δεν μπορεί να γίνει απεργοσπάστης. Και κοιτάξτε να δείτε, δεν είναι ο εργάτης που φοβάται να απεργήσει, οι συνδικαλιστές είναι που δεν απεργούν, δεν οργανώνουν την απεργία, την υπεράσπιση των εργατών από την εργοδοτική αυθαιρεσία. Εμείς καταλαβαίνουμε τον φόβο του εργάτη να χάσει ένα μεροκάματο ή να χάσει τη δουλειά του. Και δεν κοιτάμε αφ’ υψηλού τους εργάτες επειδή φοβούνται τώρα, αύριο μπορεί να δώσουν περισσότερα από όσα δίνουμε εμείς. Αλλά δεν μπορεί να λές απεργίες διαρκείας και στους χώρους να λές στους εργαζόμενους πήγαινε δούλεψε και έλα για να κάνουμε μάζα στο Σύνταγμα. Αυτά τα λένε εκλεγμένοι συνδικαλιστές, που όλη μέρα είναι Αθήνα – Βρυξέλλες, Βρυξέλλες – Αθήνα, κάνουνε τουρισμό στα συνέδρια που γίνονται στη Ρόδο και στην Αλεξανδρούπολη κλπ.
Δεν τα βάζουμε με τον απλό κόσμο, αλλά αυτούς τους εκλέγουν κάποιοι. Αυτά δεν πρέπει να αλλάξουνε; Αυτό δεν υποσκάπτει το κίνημα; Είναι άλλο πράγμα και το λέω οι δικές μας αδυναμίες, αλλά για σκεφτείτε και οι κομμουνιστές να έκαναν τα ίδια. Εμείς και επανάσταση θέλουμε, αλλά κύριε αφού είσαι και συνδικαλιστής θα μπεις μπροστά και θα χάσεις πρώτος το μεροκάματο. Οχι εσύ συμμετέχοντας σε διάφορες συνδικαλιστικές επιτροπές να λύνεις τα προβλήματά σου και ο άλλος να μένει μόνος του να αντιμετωπίζει τον εργοδότη και την αυθαιρεσία του. Θα πάρουμε εμείς όλη την ευθύνη αυτής της κατάσταση του συνδικαλιστικού κινήματος; Και όταν τα λέμε εμείς αυτά και δεν πάμε με αυτές τις ηγεσίες, μας λένε και διασπαστές. Ε, όχι θα τους δώσουμε και βήμα να μας βγάζουν λόγο».
Θα ήθελα να σας ρωτήσω με βάση κάποια στοιχεία που σίγουρα διαθέτετε, όλη αυτή η κρίση αυτά χρόνια, τί επιπτώσεις έχει προκαλέσει στις εργατικές δυνάμεις του Κόμματος στα συνδικάτα; Δηλαδή, αυτή η μεγάλη ανεργία, ο αποκλεισμός του 50% και πλέον των νέων ανθρώπων από την αγορά εργασίας, ριζοσπαστικοποιήθηκε ο κόσμος, πέρασε την πόρτα των οργανώσεων του Κόμματος ή φοβάται και έχει συντηρητικοποιηθεί, έχει φύγει;
«Όχι, απώλειες μελών του Κόμματος, δηλαδή να φύγουνε μέλη του Κόμματος και της ΚΝΕ να μειωθεί η δύναμη του Κόμματος και της ΚΝΕ δεν έχουμε. Αν υπάρχουν θα είναι κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις και ‘γω δεν μπορώ να τις ξέρω. Τι υπάρχει όμως. Υπάρχει ανεργία. Μου λένε τα παιδιά της ΚΝΕ, συνεδριάζουν τα όργανα της ΚΝΕ και από εβδομάδα σε εβδομάδα έχουν πολλαπλασιαστεί οι άνεργοι. Άλλο πρόβλημα που έχουμε. Εμείς κάνουμε συχνά γενικές συνελεύσεις των Κομματικών Οργανώσεων Βάσης. Ο άλλος δουλεύει άσχετα ωράρια, οι συνελεύσεις γίνονται Κυριακή απόγευμα και μεσημέρια, δεν μπορούμε να βρούμε μια κοινή ώρα, ενώ κάποτε με τα κανονικά ωράρια ήταν αλλιώς. Υπάρχουν περιπτώσεις, κάποιος ενώ ανήκει σε μία οργάνωση της Αθήνας, τρεις μήνες θα λείπει γιατί δουλεύει σε άλλη άκρη της Ελλάδας. Άλλος που αναζητεί δεύτερη και τρίτη δουλειά. Υπάρχουν μέλη και στελέχη της Κεντρικής Επιτροπής που δεν έχουν τα εισιτήρια να έρθουν σε δουλειά. Διότι όταν δουλεύει σε μια δουλειά που είναι απλήρωτος, ή έχει απολυθεί. Βεβαίως έχει επιπτώσεις αυτό. Και αν θέλετε στο ΚΚΕ είναι πολύ φυσικό, αφού μεγάλο μέρος των μελών και στελεχών του Κόμματος να είναι, δεν λέω ότι είναι μόνο φτωχολογιά, αλλά το μεγαλύτερο μέρος είναι τέτοιοι άνθρωποι. Επίσης έχουμε απολύσεις για λόγους συνδικαλιστικούς, τα γράφει ο Ριζοσπάστης κάθε μέρα. Πρώτοι απολύονται οι κομμουνιστές, συνδικαλιστές κλπ. Βεβαίως έχουμε τέτοιες επιπτώσεις. Όταν ο άλλος δουλεύει τρεις μήνες σε έναν κλάδο μπορεί να αποκτήσει συνείδηση των προβλημάτων του κλάδου, ή αν θέλετε και την ενότητα στον κλάδο. Αφού σήμερα δουλεύω εδώ και αύριο αλλού. Σήμερα σερβιτόρος, αύριο δάσκαλος μεθαύριο οικοδόμος. Και τα σωματεία χάνουν δυνάμεις βέβαια, ένας από τους λόγους που έχει μειωθεί ο συνδικαλισμός, πέρα απ’ όλα τ’ άλλα είναι και αυτό».