Οι Κατευθυντήριες Γραμμές περί Κρατικών Ενισχύσεων στις Θαλάσσιες Μεταφορές (2004) αποτελούν το θε-
σμικό πλαίσιο λειτουργίας της ναυτιλίας στην ΕΕ. Αποτελούν προϋπόθεση «εκ των ων ουκ άνευ» του φορο-
λογικού καθεστώτος της ναυτιλίας στην ΕΕ. Σε αυτά τα πλαίσια, το Ελληνικό σύστημα φορολογίας της χωρη-
τικότητας (tonnage tax) – το παλαιότερο του είδους του διεθνώς από την εισαγωγή του το 1938 – ήταν το
πρότυπο το οποίο μιμήθηκαν με παραλλαγές στην ΕΕ και αλλού.
Με την πάροδο του χρόνου, η ύπαρξη των Κατευθυντήριων Γραμμών απέδειξε τα πλεονεκτήματα τους και
ήταν ευεργετική για την Ευρωπαϊκή οικονομία ως σύνολο αλλά και την οικονομία των κρατών μελών με την
προώθηση της απασχόλησης Ευρωπαίων ναυτικών επί των πλοίων και στην ξηρά στο πλέγμα (cluster) των
συναφών δραστηριοτήτων προς τη ναυτιλία, διατηρώντας τη ναυτιλιακή τεχνογνωσία εντός της ΕΕ και εμπο-
δίζοντας τη διαρροή από τα νηολόγιά της.
Η αναθεώρηση των Κατευθυντήριων Γραμμών συμπίπτει χρονικά με την ευρύτερη αναθεώρηση των κρατι-
κών ενισχύσεων στην ΕΕ που τελεί υπό την αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Επιτρο-
πή ξεκινά την «πιο εκτεταμένη αναθεώρηση των κρατικών ενισχύσεων σε 50 χρόνια με στόχο τον εκσυγχρο-
νισμό των κοινοτικών κανόνων, ώστε να καταστούν «πιο αποτελεσματικοί».
Εν όψει της αναθεώρησης, η σταθερότητα και εξασφάλιση των ναυτιλιακών επενδύσεων στην ΕΕ δεν πρέπει
να διακινδυνεύσουν. Η αναθεώρηση δεν πρέπει να εστιάζεται μόνο εσωτερικά, δηλαδή, στην προώθηση της
εσωτερικής αγοράς, της Έρευνας και Ανάπτυξης και της Καινοτομίας. Πρέπει κυρίως να επικε-
ντρώνεται εξωτερικά, δηλαδή, να εξετάζει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα των οικονομικών
τομέων και ηγετικών βιομηχανιών της ΕΕ. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν έχει διαπιστωθεί
στρέβλωση της εσωτερικής αγοράς ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των Κατευθυντή-
ριων Γραμμών. Στην αναθεώρηση ελλοχεύει ο κίνδυνος να αγνοηθούν οι ιδιαιτερό-
τητες του ναυτιλιακού τομέα και ο κατ’ εξοχήν διεθνής χαρακτήρας του προς όφελος
της «ιδεολογικής καθαρότητας» του δικαίου του ανταγωνισμού. Η Ευρωπαϊκή ναυτι-
λία κατά βάση αποτελείται από μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), οι
οποίες, όμως, δεν εμπίπτουν στον ορισμό και τις διατάξεις της μικρομεσαίας επιχείρησης
σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων. Αυτός είναι ένας επι-
πλέον λόγος υπέρ της παράτασης των υφιστάμενων Κατευθυντήριων Γραμμών.
Η ΕΕΕ υποστηρίζει την παράταση των Κατευθυντήριων Γραμμών και θεωρεί ότι η διατήρηση της διεθνούς
ανταγωνιστικότητας ενός τομέα διεθνούς ηγετικής εμβέλειας για την ΕΕ θα πρέπει να είναι βασική προτεραι-
ότητα των νομοθετών.
Η παγκοσμιοποίηση θέτει ιδιαίτερες προκλήσεις στη ναυτική απασχόληση. Ο ανθρώπινος παράγοντας απο-
τελεί προαπαιτούμενο της δημιουργίας βιώσιμης ναυτιλιακής πολιτικής. Οι ποιοτικοί ναυτικοί είναι οι φορείς
της εξειδικευμένης τεχνογνωσίας της ναυτιλίας. Συνεπώς, είναι επιτακτική η ανάγκη διατήρησης της ναυτικής
τεχνογνωσίας με μέτρα προσέλκυσης των νέων στη ναυτική σταδιοδρομία, διατήρησής τους στο
επάγγελμα και αναβάθμισης των εκπαιδευτικών δεξιοτήτων τους.
Σε εθνικό επίπεδο, το 2011 η καμπάνια προσέλκυσης στο ναυτικό επάγγελμα είχε εντυπω-
σιακά αποτελέσματα: οι 1.350 θέσεις στις Ναυτικές Ακαδημίες προσέλκυσαν 6.500 υπο-
ψήφιους. Για πρώτη φορά καλύφθηκαν τόσο οι αριθμητικοί στόχοι όσο και τα ποιοτικά
κριτήρια. Η υψηλή ανεργία στην ξηρά ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας κρίσης δίνει την ευ-
καιρία προώθησης της ναυτικής σταδιοδρομίας. Η ΕΕΕ προωθεί την πολιτική αναβάθμισης
της ναυτικής εκπαίδευσης και της υποδομής των Δημόσιων Ναυτικών Ακαδημιών. Υπάρχουν
επίσης ενδείξεις διαφαινόμενης πολιτικής βούλησης αποδοχής των προτάσεων της ΕΕΕ, όσον αφορά
την εισαγωγή της ιδιωτικής ναυτικής εκπαίδευσης. Το κόστος διατήρησης του δικτύου των δημόσιων σχολών
και ο μεγάλος αριθμός σπουδαστών που δεν μπορούν να απορροφηθούν από τις Ακαδημίες υποστηρίζουν
τη θέση αυτή.
Το 2011 ήταν έτος προκλήσεων για τους Αλληλασφαλιστικούς Οργανισμούς των εφοπλιστών (P&I) εν όψει των
επιπτώσεων μεγάλων ναυτικών ατυχημάτων επί της αγοράς ναυτικής ασφάλισης. Τα ειδικά χαρακτηριστικά
επικινδυνότητας κάθε τύπου πλοίου πρέπει να σταθμισθούν λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη διατήρησης
της ουσιώδους αρχής της «αλληλεγγύης/αλληλοβοήθειας». Οποιαδήποτε αλλαγή των όρων ασφαλιστικής
κάλυψης των P&I Clubs πρέπει να γίνει μετά από εκτίμηση σε βάθος όλων των πιθανών επιπτώσεων επί της
βιωσιμότητας του συστήματος στα πλαίσια του παρόντος πολύπλοκου γεωπολιτικού περιβάλλοντος.
Κατά τη διάρκεια του 2011, τα P&I Clubs αντιμετώπισαν δύο προβλήματα: τις κυρώσεις των
ΗΠΑ και ΕΕ κατά ορισμένων χωρών (π.χ. Ιράν, Συρίας, Βορείου Κορέας) και τον μεγάλο
αριθμό πειρατικών επιθέσεων και το ασφαλιστικό κόστος τους. Επιπλέον, η επικείμενη
εφαρμογή της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί κεφαλαιακής επάρκειας των ασφαλιστικών
επιχειρήσεων θέτει ειδικές προκλήσεις σε πολλά P&I Clubs. Η αντιμετώπιση των νέων
απαιτήσεων που θέτει η Οδηγία περί Φερεγγυότητας ΙΙ σημαίνει ότι ορισμένα Clubs μπο-
ρεί να χρειασθεί να αναθεωρήσουν τις κεφαλαιακές δομές και τα αποθεματικά τους.
Εντέλει, η υπό εξέλιξη διερεύνηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ορισμένων πτυχών του
συστήματος της Διεθνούς Ομάδας (IG) των P&I Clubs από πλευράς ενδεχόμενης παραβίασης
των κοινοτικών κανόνων ανταγωνισμού παρακολουθείται στενά. Στην παρούσα τρίτη φάση, από το 1985,
διερεύνησης της συμβατότητας του συστήματος με το κοινοτικό δίκαιο ανταγωνισμού, η ΕΕΕ πιστεύει ότι το
σύστημα παρέχει αδιάσειστα πλεονεκτήματα που υπερκαλύπτουν τυχόν μειονεκτήματά του. Με την πάροδο
του χρόνου, το σύστημα έχει αποδείξει την αναγκαιότητά του για την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών
σε ένα ευρύ φάσμα ναυτιλιακών προσφυγών που κινούνται γύρω από τον ακρογωνιαίο λίθο της αρχής
της «αλληλεγγύης/αλληλοβοήθειας». Συνεπώς, η εξισορρόπηση των υπέρ και κατά του συστήματος από την
οπτική γωνία του δικαίου του ανταγωνισμού πρέπει να κλίνει την πλάστιγγα προς όφελος της διατήρησής
του
Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών