Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, οι ανά τον κόσμο υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θέσπισαν νέους κανόνες που είχαν στόχο να κάνουν τις τράπεζες λιγότερο επικίνδυνες και πιο διαφανείς. Είναι πεπεισμένοι πως οι αλλαγές αυτές κατέστησαν ασφαλέστερο το χρηματοπιστωτικό σύστημα και εξάλειψαν την ανάγκη για πακέτα διάσωσης που χρηματοδοτούνται με χρήματα των φορολογούμενων. Ωστόσο, όπως έχει πει ο Ιούλιος Καίσαρας: “Ο άνθρωπος, από τη φύση του, αυτό που θέλει, αυτό νομίζει”.
Ας ξεκινήσουμε με τους νέους κανόνες για τα κεφάλαια. Με την παρότρυνση των ρυθμιστικών αρχών, οι τράπεζες άρχισαν να ενισχύουν τα “μαξιλάρια” ρευστότητας έναντι πιθανών ζημιών με υψηλότερα επίπεδα μετοχικού κεφαλαίου και αύξηση της συνολικής ικανότητας απορρόφησης ζημιών (TLAC). Ωστόσο, τα περισσότερα κεφάλαια δεν θα μειώσουν τη συχνότητα εμφάνισης ζημιών: σε τυχόν μελλοντική κρίση, το πρόβλημα θα μεταφερθεί απλά στους μετόχους και τους κατόχους των τίτλων TLAC, όπως ιδιώτες επενδυτές, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τις ασφαλιστικές εταιρείες. Δεδομένης της συστημικής και πολιτικής σημασίας αυτών των επενδυτών, ένα σχέδιο διάσωσης της κυβέρνησης εξακολουθεί να είναι το πιθανότερο αποτέλεσμα.
Ομοίως, απαιτείται τώρα από τις τράπεζες να κατέχουν περισσότερα στοιχεία ενεργητικού υψηλής ποιότητας, συνήθως κρατικά ομόλογα, για προστασία έναντι μαζικής απόσυρσης καταθέσεων ή μίας αναστάτωσης των αγορών χρήματος. Ενώ αυτές οι ρυθμίσεις έχουν βοηθήσει τις κυβερνήσεις να αυτοχρηματοδοτηθούν, έχουν φέρει επίσης νέα προβλήματα. Η πιστωτική ποιότητα πολλών κρατικών εκδοτών έχει επιδεινωθεί και ο κίνδυνος χρεοκοπίας των κυβερνήσεων και των τραπεζών είναι άρρηκτα συνδεδεμένος. Σε μία κρίση, οι τράπεζες μπορεί να μην είναι σε θέση να πωλήσουν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία. Αντιθέτως, οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να χρειαστεί να παρέμβουν και να δεχθούν τα ομόλογα ως εγγυήσεις (collateral) – μεταφέροντας επί της ουσίας τον κίνδυνο στο κοινό.
Το ίδιο ισχύει και για τους κανόνες που περιορίζουν τις συναλλαγές με ίδια κεφάλαια, ή αλλιώς την πρακτική του “πονταρίσματος” σε τίτλους με τα χρήματα της ίδιας της τράπεζας. Ενώ αυτοί οι κανόνες έχουν περιορίσει τις δυνητικές απώλειες από συναλλαγές, έχουν μειώσει επίσης την ικανότητα των τραπεζών να παίρνουν θέση αγοραστή και πωλητή και να “αποθηκεύουν” τους κινδύνους -το οποίο κάτω από ορισμένες συνθήκες στην αγορά, θα μπορούσε να αυξήσει τη μεταβλητότητα και τις απώλειες.
Τα παράγωγα επίσης αντιμετωπίζουν ένα πλέγμα αμφισβητήσιμων νέων κανονισμών. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ελπίζουν να μειώσουν τον κίνδυνο που ενέχουν με τη χρήση κεντρικών αντισυμβαλλόμενων μερών (central counter parties CCP) που θα εκκαθαρίζουν και θα εγγυώνται τις συναλλαγές. Όμως τα CCP συγκεντρώνουν έκθεση και η διαχείριση του κινδύνου τους δεν έχει δοκιμαστεί σε μία κρίση. Η αντιμετώπιση μίας τραπεζικής κατάρρευσης σε πολλούς κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους που ανήκουν σε διαφορετικές δικαιοδοσίες, θα είναι ένα περίπλοκο και απρόβλεπτο εγχείρημα.
Ακόμη και τα μέτρα που έχουν στόχο να κάνουν πιο ελεγχόμενη την κατάρρευση μιας τράπεζας μπορεί να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες. Οι λεγόμενοι μηχανισμοί εκκαθάρισης προβλέπουν τη χρήση όλων των τραπεζικών ιδίων κεφαλαίων και υποχρεώσεων (εκτός από τις ασφαλισμένες καταθέσεις) για την απορρόφηση των ζημιών. Αυτό περιλαμβάνει τους υβριδικούς τίτλους, το χρέος μειωμένης εξασφάλισης και τους τίτλους κύριου χρέους που μπορούν να υποστούν bail-in προκειμένου να αποφευχθεί η χρήση δημόσιων πόρων. Αλλά αυτό μπορεί να αποδειχθεί πιο δύσκολο από ό,τι αναμένουν οι ρυθμιστικές αρχές: οι τίτλοι του bail-in δεν έχουν δοκιμαστεί, υπάρχουν περίπλοκοι μηχανισμοί για τις απομειώσεις και μπορεί να είναι πολιτικά δύσκολο να επιβληθούν τα πρωτόκολλα. Οι συγκρούσεις μεταξύ των διαφορετικών νομικών συστημάτων, και ιδιαίτερα στα διαφορετικά καθεστώτα που ισχύουν στην περίπτωση χρεοκοπίας, θα είναι ιδιαίτερα προβληματικές στην περίπτωση των συναλλαγών παραγώγων αλλά και στις διασυνοριακές συναλλαγές.
Το μοναδικό πράγμα που όλα αυτά τα μέτρα έχουν κοινό είναι πως είναι ασυνεπή με τις ευρύτερες οικονομικές πολιτικές που ακολουθούνται. Οι κεντρικές τράπεζες επεκτείνουν το δανεισμό για να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό. Αλλά η αύξηση των κεφαλαίων και η μείωση της μόχλευσης περιορίζουν την ικανότητα των τραπεζών να δανείζουν και αυξάνει το κόστος δανεισμού. Αντίστοιχα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στοχεύουν σε τεχνητά χαμηλά ή αρνητικά επιτόκια, το οποίο οδηγεί σε μείωση των κερδών και περιορίζει την ικανότητα των τραπεζών να παράγουν ίδια κεφάλαια για να προστατευτούν έναντι ζημιών.
Δύο παραδείγματα δείχνουν πώς λειτουργούν οι πολιτικές αυτές σε διασυνοριακό επίπεδο. Τα αρνητικά επιτόκια ενθαρρύνουν τους καταθέτες να αποσύρουν τα χρήματα από τις τράπεζες, μειώνοντας μια σταθερή πηγή χρηματοδότησης. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το ρυθμιστικό στόχο της διασφάλισης ότι οι τράπεζες χρησιμοποιούν τις καταθέσεις για να χρηματοδοτήσουν τον δανεισμό. Τα χαμηλά επιτόκια έχουν επίσης προκαλέσει άνοδο των τιμών κατοικιών, πράγμα που ανάγκασε ορισμένες χώρες να περιορίσουν τη χορήγηση δανείων σε ορισμένους δανειολήπτες.
Όπως το να οδηγείς με το ένα πόδι στο γκάζι και με το άλλο στο φρένο, οι ρυθμιστικές αρχές προσπαθούν ταυτόχρονα να ενισχύσουν το δανεισμό, να μειώσουν τον τραπεζικό κίνδυνο και να εμποδίσουν την άνοδο των τιμών των παγίων. Σε συνδυασμό, αυτά τα μέτρα παρεμποδίζουν την ορθή κατανομή και την τιμολόγηση του πιστωτικού κινδύνου. Η δυσάρεστη πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος.
Τελικά, το αν οι νέοι κανόνες είναι επιτυχείς δεν θα είναι σαφές μέχρι να ξεσπάσει η επόμενη κρίση. Κατά πάσα πιθανότητα, θα μειώσουν το ποσό των τραπεζικών υποχρεώσεων το οποίο θα πρέπει να εγγυηθούν οι κυβερνήσεις. Αλλά σε μια μεγάλη κρίση, όπως αυτή του 2008, τα δημόσια ταμεία θα χρειαστεί πιθανώς και πάλι να εγγυηθούν για το σύστημα πληρωμών και την απαραίτητη χρηματοδότηση για την οικονομία. Το οι κυβερνήσεις θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να αντιδράσουν και το εάν οι ψηφοφόροι θα ανεχθούν ακόμη ένα πακέτο διάσωσης, είναι δύο μεγάλες αβεβαιότητες.
http://www.sofokleous10.gr/top-story/406669-o%CE%B9-%CE%BD%CE%AD%CE%BF%CE%B9-%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B6%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF-%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%B8%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CF%84%CF%81%CE%AD%CF%88%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%B1-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%83%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82