Εξωστρέφεια, πρωτοτυπία, πολυσυλλεκτικότητα… Μια ολοκληρωμένη εμπειρία προσέγγισης του γαστρονομικού μας πολιτισμού
Οι “Ημέρες Γαστρονομίας – Ονομασία Προέλευσης Ελληνική”, η πρότυπη διοργάνωση για τον πολιτισμό, την καινοτομία και τους ανθρώπους της ελληνικής γαστρονομίας, πραγματοποιήθηκε 24 – 26 Μαΐου στο Μουσείο Μπενάκη – Πειραιώς 138. Στο πλαίσιό τους, οι σπόροι της γνώσης, της δημιουργίας, των γεύσεων και της ελληνικής παραγωγής απέφεραν τους καρπούς μιας μοναδικής εμπειρίας πολύπλευρου και πολυδιάστατου περιεχομένου. Με περισσότερες από 30 θεματικές εκδηλώσεις, δράσεις και αφιερώματα, κατάφεραν -μόλις σε 3 μέρες- να παρέχουν ένα ολοκληρωμένο βιωματικό σύνολο από εικόνες, γεύσεις και ακούσματα της ελληνικής γαστρονομικής κουλτούρας και πολιτισμού.
Οι φετινές “Ημέρες Γαστρονομίας” κατέγραψαν το διαφορετικό τους στίγμα ως μια ανοικτή και πολυσυλλεκτική πλατφόρμα προσέγγισης, ανάδειξης και συνεύρεσης των πολυεπίπεδων στοιχείων που συγκροτούν τον πλουραλιστικό καμβά της σύγχρονης ελληνικής γαστρονομίας. Βάζοντας τη δική τους υπογραφή στην προώθηση του ελληνικού γαστρονομικού πολιτισμού μέσα από καινοτόμους συνδυασμούς πολλών ετερόκλιτων παραμέτρων είχαν μεγάλη απήχηση σε κοινό, δημοσιογράφους, επιχειρηματίες, σπουδαστές, ειδικούς στους χώρους της γευσιγνωσίας, της αρχιτεκτονικής, αλλά και των τεχνών. Κατά κοινή διαπίστωση επισκεπτών και συμμετεχόντων η συνεισφορά τους συνίσταται στο γεγονός ότι ανέβασαν τον ποιοτικό πήχη σε ότι αφορά στο σχεδιασμό, την παραγωγή και το περιεχόμενο των διοργανώσεων για τη γεύση. Προσέγγισαν τη γαστρονομία με τρόπο εξωστρεφή, παρέχοντας ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων έκφρασης στις σύγχρονες κοινότητες και στις κουλτούρες της γεύσης.
Οι «Ημέρες Γαστρονομίας – Ονομασία Προέλευσης Ελληνική» ήταν μια πρωτοβουλία της Reasonto, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και με την ευγενική υποστήριξη του Μουσείου Μπενάκη και του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Διατηρώντας τη βασική τους φυσιογνωμία και εμπλουτίζοντας την προσδοκώμενη εμπειρία οι επερχόμενες “Ημέρες Γαστρονομίας”, που ήδη σχεδιάζονται, στοχεύουν πλέον στην καθιέρωση τους ως το φεστιβάλ Αθηνών για τη γαστρονομία.
Μια γιορτή αυθεντικών ελληνικών γεύσεων…
Οι πρώτες “Ημέρες Γαστρονομίας” χάρη στο ευρύ διαθεματικό τους πρόγραμμα, καθώς και στους περισσότερους από 100 καταξιωμένους συμμετέχοντες, χαρακτηρίστηκαν ως μια υψηλών προδιαγραφών διοργάνωση. Ως μία γιορτή αυθεντικών ελληνικών γεύσεων με:
· Αντιπροσωπευτική έκθεση και γευστικές δοκιμέςεκλεκτών ελληνικών προϊόντων, όπως: πετιμέζι, πάστα αγκινάρας, ασκορδουλάκους, ξινόχοντρο τραχανά, πληγούρι, φάβα Φενεού, ρύζι καστανό, λικέρ, σιρόπια, βότανα και μυρωδικά της ελληνικής φύσης, ψωμί για τοστ με ελαιόλαδο, εκλεκτά ελληνικά κρασιά, παστράμι, σάλτσα Καπαδοκίας, ντοματίνια φρέσκα –το νέο υγιεινό snac-, γλυκά του κουταλιού, ταχίνι, σησαμέλαιο, μαστιχοβανίλιες, βασιλομανίταρα, κανθαρέλα, λάδι, αλάτι και βούτυρο με τρούφα, ζυμαρικά με μανιτάρια,ελαιόλαδο έξτρα παρθένο, μουρατολιές, κρητικό μέλι (ερείκης, φασκομηλιάς, ασπρόθυμου, πευκοθύμαρο), παξιμάδια κάθε είδους, φλωμάρια, λυμνιακά τυριά (Καλαθάκι, Μελίχλωρο, Κασκαβάλι) κ.α.
· Προγράμματα γευσιγνωσίας, live μαγειρέματα και γαστρονομικούς πειραματισμούςαπό διακεκριμένους Έλληνες chefs (Αλέξανδρο Παπανδρέου, Ανδρέα Λαγό, Βασίλη Πορή, Ελένη Ψυχούλη, Ευτύχη Μπλέτσα, Ηλία Αναστασιάδη, Μιχάλη Νουρλόγλου, Νίκο Χλαπάτσο, Ντίνα Νικολάου). Βραδυά ελληνικών κοκτέιλ από βραβευμένους mixologists (Β. Κυρίτση, Γ. Κοροβέση, Γ. Σαμαρά), βραδυά ζύθου και δυνατές μουσικές (Νίκο “Dimension-x” Βουτούρα, Μ. Οικονόμου).
Θεματικά αφιερώματαμε άξονα τη σχέση γαστρονομίας, τουρισμού, αρχιτεκτονικής και πολιτισμού. Παρουσιάσεις και ανοικτές συζητήσεις σχετικά με καλές πρακτικές της αγροτικής παραγωγής, της κοινωνικής υπευθυνότητας και της επιχειρηματικής δράσης (“Βιοδυναμική Καλλιέργεια”, «Η Μεσογειακή Διατροφή από τις επιδημιολογικές μελέτες στο μοριακό επίπεδο και στην αγορά των τροφίμων», “Λημνία Γη: Αφιέρωμα στον τιμώμενο γαστρονομικό προορισμό” κ.α). Παρουσιάσεις καινοτόμων προτάσεων, πολιτικών και μοντέλων από δίκτυα, συλλογικότητες και φορείς με τη συμμετοχή της Επιτρόπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μαρίας Δαμανάκη, του Γενικού Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννη Σπιλάνη, του Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Αιγαίου Νίκου Σουλακέλλη κ.α. Πολιτιστικά δρώμενα όπως εικαστικές εκθέσεις, συζητήσεις, στρογγυλά τραπέζια, εκπαιδευτικά εργαστήρια.
Τα βασικά σημεία καινοτομίας των “Ημερών Γαστρονομίας – Ονομασία Προέλευσης Ελληνική”
Ο απολογισμός του γαστρονομικού τριημέρου στο Μουσείο Μπενάκη
Στα βασικά σημεία καινοτομίας των ”Ημερών Γαστρονομίας” καταγράφονται:
· Η εμπέδωση μιας νέου τύπου παραγωγικής και καταναλωτικής συνείδησης (fairtrade) η οποία βασίστηκε αφενός στη μη πώληση προϊόντων κατά τη διάρκεια των “Ημερών Γαστρονομίας” και αφετέρου στην εμβάθυνση της συνάντησης και της γνωριμίας των επισκεπτών με τους παραγωγούς που συμμετείχαν στην έκθεση, το άριστο αριθμητικό και ποιοτικό μείγμα των οποίων λειτούργησε αμοιβαία επωφελώς τόσο για τους επισκέπτες όσο και τους παραγωγούς. Στο πλαίσιο αυτό χαρακτηριστική υπήρξε η αύξηση της ζήτησης για υψηλής ποιότητας ελληνικά προϊόντα σε καταστήματα τροφίμων και παντοπωλεία, καθώς και η επιθυμία να παρουσιαστούν σε χώρες του εξωτερικού αμέσως μετά την ολοκλήρωση των “Ημερών Γαστρονομίας” γεγονός που αποδεικνύει τη συμβολή τους στην τόνωση της τοπικής επιχειρηματικής δράσης, αλλά και των εξαγωγών.
· Πρότειναν μια νέα προσέγγιση της δικτύωσης και της σύναψης συνεργασιών με στόχο την καλλιέργεια και την εμπέδωση της αξίας της συνέργειας για την πολιτιστική και οικονομική αναγέννηση του τόπου. Για τις “Ημέρες Γαστρονομίας” και τους συμμετέχοντες σ’ αυτές η επίτευξη οικονομικών ωφελειών δεν αποτελεί μια αποσπασματική ενέργεια αλλά προϊόν ενός μακρόπνοου σχεδιασμού στον οποίο παίζουν ισότιμο ρόλο τόσο η απόκτηση μιας επιτυχημένης εταιρικής ταυτότητας όσο και μια ανοικτή στρατηγική με διεθνή στόχευση. Η θεματική εκδήλωση για την οπτική επικοινωνία της γαστρονομίας από δημιουργούς διακεκριμένων γραφείων design και η εκδήλωση “FoodNewMedia & Technology” ανέδειξαν πρότυπες πρακτικές προς την επίτευξη του σκοπού αυτού.
· Έδωσαν τη δυνατότητα για πρώτη φορά να αναδειχθεί ο σύγχρονος χαρακτήρας του ελληνικού γαστρονομικού πολιτισμού αποκλείοντας τελετές και ομαδικές εκδηλώσεις αυτοαναφορικού καθαγιασμού και πολιτισμικού ναρκισσισμού. Συντέλεσαν στην απομάκρυνση αφενός από τα συνήθη χαμηλής ποιότητας δρώμενα για τη γεύση τα οποία καταλήγουν σε εμποροπανηγύρεις και αφετέρου από τις απρόσιτες εκδηλώσεις που προορίζονται για λίγους και «εκλεκτούς».
· Ο ανοικτός και πολυσυλλεκτικός χαρακτήρας των “Ημερών Γαστρονομίας” ο οποίος έδωσε τη δυνατότητα να συναντηθούν άνθρωποι, φορείς και κοινότητες της γεύσης από διαφορετικά σημεία εκκίνησης όπως παραγωγοί, chefs, δημοσιογράφοι, άνθρωποι των τεχνών και του πολιτισμού, σχεδιαστές πολιτικής και διαμορφωτές κοινής γνώμης, άνθρωποι της καινοτομίας και της τεχνολογίας κ.α.
· Οι “Ημέρες Γαστρονομίας” αποτέλεσαν μια δυνατότητα δικτύωσης, σύναψης συνεργασιών και ανταλλαγής απόψεων. Κατά τη διάρκεια τους αναπτύχθηκε ένας γόνιμος διάλογος για την ελληνική γεύση τόσο στις επιμέρους εκδηλώσεις όσο και μεταξύ αυτών, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που θεματικές όπως αυτές των foodeditors και των foodbloggers προκάλεσαν ιστορικού τύπου, συναντήσεις και έδωσαν τροφή για περαιτέρω συζήτηση. Κοινή διαπίστωση συμμετεχόντων φορέων, ανθρώπων των γεύσεων και επισκεπτών, αποτέλεσε η δυνατότητα που παρείχαν έτσι ώστε να τεθούν για πρώτη φορά σε δημόσια συζήτηση σημαντικά ζητήματα της σύγχρονης διατροφικής μας κουλτούρας.
· Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας στο πλαίσιο των “Ημερών Γαστρονομίας” έδωσε τη δυνατότητα να προσεγγιστεί η ελληνική γεύση σε παγκόσμιο επίπεδο με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα της εκδήλωσης για τη γαστρονομική διπλωματία στην οποία καταξιωμένοι άνθρωποι της γεύσης όπως ο Ηλίας Μαμαλάκης, η Ντίνα Νικολάου κ.α. είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν σε απευθείας σύνδεση με σημαντικούς Έλληνες chefs και restaurateurs του εξωτερικού.
· Η παροχή πρωτόγνωρων και καινοτόμων εκδηλώσεων προσέγγισης του πολιτισμού της γαστρονομίας, όπως το διαθεματικό αφιέρωμα για την αρχιτεκτονική και τη γαστρονομία σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής (εκθέσεις, παρουσιάσεις, προβολές, masterclasses, στρογγυλά τραπέζια) αλλά και με εικαστικούς καλλιτέχνες όπως το workshop του Αλέξανδρου Ψυχούλη δημιούργησαν ένα νέο πεδίο προσέγγισης του κόσμου των γεύσεων και της εστίασης που αξίζει να ερευνηθεί και να αναδειχθεί περαιτέρω.
· Η διεθνής απήχηση των “Ημερών Γαστρονομίας” τόσο με το γενικότερο περιεχόμενο του προγράμματος όσο και με το σχεδιασμό ειδικών εκδηλώσεων, όπως η πλούσια με ειδήσεις, εισήγηση από την Επίτροπο Αλιείας και Θαλασσίων Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κ. Μαρία Δαμανάκη η οποία ανέπτυξε προτάσεις πολιτικής για το νέο προσανατολισμό της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής γαστρονομίας. Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσίαση της πρόσφατης πρωτοβουλίας της για την καθιέρωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενός μόνιμου θεσμικού διαγωνισμού μεταξύ πόλεων ή περιφερειών της Ε.Ε. για την κατάκτηση της σήμανσης «Αριστείο Ευρωπαϊκής Γαστρονομίας».
· Στις “Ημέρες Γαστρονομίας” κομβικής σημασίας σημείο αναφοράς αποτέλεσε η ανάδειξη της τοπικής και πολιτισμικής φυσιογνωμίας. Ο ετήσιος θεσμός του Τιμώμενου Γαστρονομικού Προορισμού αποτελεί σημαντικό κεκτημένο των “Ημερών Γαστρονομίας” και ένα πρότυπο παράδειγμα του πως μια συλλογική προσπάθεια από τοπικούς φορείς, ανθρώπους και κοινότητες δύναται να μετεξελιχθεί σε μια χρήσιμη δυνατότητα για την ενδυνάμωση της περιφερειακής ανάπτυξης. Ως Τιμώμενο Γαστρονομικό Προορισμό για τη φετινή μας διοργάνωση επιλέξαμε το νησί της Λήμνου. Σε συνεργασία με το Δήμο Λήμνου, το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, τοπικούς φορείς και παραγωγούς παρουσιάστηκε για πρώτη φορά με τρόπο ολοκληρωμένο ο συναρπαστικός χαρακτήρας ενός νησιωτικού γαστρονομικού πολιτισμού.
· Κατά τη διάρκεια των “Ημερών Γαστρονομίας” ακούστηκαν συναρπαστικές αφηγήσεις από ανθρώπους του πολιτισμού, όπως του συγγραφέα Ευγένιου Τριβιζά, της σκηνοθέτιδας – ηθοποιού Τατιάνας Λύγαρη, του σκηνοθέτη Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου. Μυηθήκαμε σε πρωτόγνωρους γευστικούς προορισμούς μέσα από την παρουσίαση καινοτόμων πρωτοβουλιών από ομάδες και φορείς που δίνουν μια νέα πνοή στην έννοια του γαστρονομικού τουρισμού. Γευτήκαμε μοναδικές και αυθεντικές γεύσεις από όλη την Ελλάδα μέσα από την αντιπροσωπευτική έκθεση υψηλής ποιότητας προϊόντων με ονομασία προέλευσης ελληνική και βιώσαμε την ιδιαίτερη εμπειρία γευσιγνωσίας ελληνικών cocktails που μας χάρισαν επίλεκτοι Έλληνες mixologists.
· Η προσέλκυση διεθνών δικτύων ενημέρωσης και εκπροσώπων διεθνών φορέων αποτέλεσε μια σημαντική ευκαιρία να παρουσιαστεί μέσω των “Ημερών Γαστρονομίας” μια διαφορετική εικόνα για την ελληνική γαστρονομία, τους Έλληνες παραγωγούς αλλά και μια δυνατότητα να παρακολουθήσουν ένα υψηλού επιπέδου φεστιβάλ για τον πολιτισμό και τους ανθρώπους των γεύσεων.
· Ο έντονα διαδραστικός χαρακτήρας των διαθεματικών εκδηλώσεων. Για πρώτη φορά σχεδιάστηκε και επιτεύχθηκε η μέγιστη δυνατή συμμετοχή του κοινού σε γαστρονομικό γεγονός. Το συναρπαστικό κοινό των “Ημερών Γαστρονομίας” ήταν ενεργό, συμμετοχικό και απαιτητικό τόσο στις εκδηλώσεις γευσιγνωσίας όσο και στις συνεδριακές δράσεις. Δεν ήταν λίγες οι στιγμές που επέκτειναν με την ενθουσιώδη συμμετοχή και τον εποικοδομητικό τους ρόλο την προσδοκώμενη εμπειρία αναδεικνύοντας καίρια ζητήματα της σύγχρονης γαστρονομικής ατζέντας θυμίζοντας τους cinephiles των κινηματογραφικών φεστιβάλ. Πολλοί ήταν μάλιστα οι άνθρωποι που επισκέφτηκαν τις “Ημέρες Γαστρονομίας” όλες τις ημέρες του γαστρονομικού τριημέρου στο Μουσείο Μπενάκη, στοιχείο που μας οπλίζει με αισιοδοξία αλλά και περισσότερη ευθύνη για τις ερχόμενες διοργανώσεις.