Συνέντευξη με τον Ντέιβιντ Γκίλμουρ-ΠΙΝΚ ΦΛΟΪΝΤ
Pink Floyd…
-Πέρυσι το καλοκαίρι είχατε την ευκαιρία να δειπνήσετε με τον Πρόεδρο της Τσεχίας, Βάκλαβ Χάβελ. Το δείπνο αυτό ήταν η κορυφαία στιγμή της περιοδείας σας;
-Αισθάνθηκα πολύ ωραία, όμως σίγουρα δεν ήταν η κορυφαία στιγμή. Ο κύριος Χάβελ ήταν πολύ φιλικός μαζί μας και οι περισσότεροι συνεργάτες του έμοιαζαν να είναι μουσικοί ή μουσικοκριτικοί.
-Του δώσατε πολιτικές συμβουλές;
-`Οχι, θα ήταν λίγο υπερβολικό. Αλλά πρέπει να πω πως οι πολιτικοί του σχεδιασμοί είναι για μένα σπαζοκεφαλιά. Θέλει να οδηγήσει τη χώρα του στον καπιταλισμό και παρόλα αυτά μερικές φορές φαίνεται τόσο ανέμελος. `Οταν μου έλεγε πόση ευχαρίστηση θα ένιωθε αν έβλεπε μερικούς ουρανοξύστες, καθώς θα κοιτάζει έξω από το παράθυρο του προεδρικού μεγάρου, με έπιασε πανικός.
-Σας τρομάζουν οι ουρανοξύστες;
-Δεν μ’ αρέσουν ιδιαίτερα. Τέσσερα με πέντε πατώματα είναι εντάξει, αλλά από κει και πάνω αρχίζω να μην αισθάνομαι καλά.
-Η περιοδεία σας, που τώρα αποτυπώνεται σε CD, λογίζεται στις πιο επιτυχημένες της ιστορίας του ροκ. Μέσα στο 1994 κερδίσατε περισσότερα από 100 εκατομμύρια δολάρια. Σημαίνουν για σας αυτά τα τεράστια ποσά κάτι ιδιαίτερο;
-Θεωρώ τον εαυτό μου αριστερό, όχι τόσο αριστερό όμως που να είμαι και ενάντια στο χρήμα. Δεν είμαι ριζοσπάστης αντικαπιταλιστής. Νιώθω μεγάλη χαρά όταν κερδίζω λίγα λεφτά.
-Εδώ δεν μιλάμε για λίγα λεφτά.
-Κερδίζουμε πολλά λεφτά κι αυτό το θεωρώ αισχρό.
Ξυπνάτε καμιά φορά στη μέση της νύχτας με τη σκέψη: “`Εχω κερδίσει πάρα πολλά χρήματα;”
-Συχνά. Και τότε προσπαθώντας να ξανακερδίσω την ηρεμία μου σηκώνομαι και απλά υπογράφω μερικά τσεκ για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
-Τι βαραίνει τη συνείδησή σας;
-Το άθροισμα. Παρόλο που, αν κανείς το συγκρίνει με το τι κερδίζει οποιοσδήποτε διευθυντής μιας οποιασδήποτε μεγαλοεταιρίας, τότε νομίζω θα δει ότι τα δικά μου εκατομμύρια είναι προτιμότερα από τα δικά του.
Τελικά, έχω δώσει στον κόσμο περισσότερη χαρά από τη Γιούνιλεβερ (πολυεθνική απορρυπαντικών).
-Η εταιρία σας ονομάζεται Πινκ Φλόιντ και σεις εργάζεστε σαν βιομηχανική μονάδα. `Οταν ξεκινάτε για περιοδεία, μοιάζετε με εφοδιοπομπή που ξεκινάει για μάχη και σχεδόν κάθε άρθρο που γράφεται για σας αρχίζει με τα 49 φορτηγά και τα διάφορα αεροπλάνα, που πρέπει κάθε φορά να μεταφέρουν τον εξοπλισμό σας για την περιοδεία.
-Δεν μ’ ενδιαφέρουν καθόλου αυτοί οι βαρετοί αριθμοί. Πριν από κάθε περιοδεία καθόμαστε όλοι μαζί κάτω και γω λέω: Θέλω λέιζερ, θέλω τετραφωνικά, θέλω αυτό, θέλω το άλλο. Και στο τέλος κάποιος λέει: Πολύ ωραία, αυτό σημαίνει 700 τόνοι εξοπλισμού. Και κοστίζει πολύ. Θα προτιμούσα να ήταν φθηνότερα.
-Υπάρχει η φήμη πως έχετε αναπτύξει αυτό το υψηλής τεχνολογίας σόου για να αποφεύγετε τους μουσικούς.
-Διαισθανθήκαμε πολύ νωρίς πως η δόξα μοιάζει με φυλακή. Εκτός αυτού κανείς από μας δεν έχει την ακτινοβολία ενός μάγου. Αν έβλεπε ο κόσμος μόνο τέσσερις μαντράχαλους πάνω στη σκηνή, πολύ γρήγορα θα βαριόταν. Γι’ αυτό κάναμε τους Πινκ Φλόιντ ένα μούλτιμέντια γεγονός…
-…κι έτσι φτάσαμε στο σημείο, ένα φουσκωτό γιγάντιο γουρούνι να είναι ο πιο γνωστός σταρ του συγκροτήματος.
-Τον τελευταίο χρόνο το γουρούνι δεν έπαιζε πολύ μεγάλο ρόλο, αλλά ο κόσμος το θέλει και γι’ αυτό το ξαναβγάλαμε. Χωρίς το γουρούνι δεν θα πουλούσαμε πιθανόν ούτε ένα εισιτήριο.
-Αυτή τη φορά πάντως τα βγάλατε πέρα χωρίς τον Τοίχο που είχατε φτιάξει κάποτε, κι αυτό γιατί το κοινό σας έδινε στα νεύρα. Είναι φανερό πως έχετε ηρεμήσει.
-Ο Τοίχος ήταν μια ιδέα του Ρότζερ Γουώτερς και την πήρε μαζί του, όταν έφυγε από τους Πινκ Φλόιντ στα μέσα της δεκαετίας του ογδόντα. Εγώ δεν είχα ποτέ πραγματικά προβλήματα με το κοινό.
-Ούτε με όλους αυτούς του σαραντάρηδες στο κοινό σας που τραγουδούν “We don’t need no Education”;
-Αυτό το τραγούδι αναφέρεται στην αυταρχικότητα του εγγλέζικου σχολικού συστήματος της νιότης μας, που σήμερα, ελπίζω, δεν υπάρχει πια. Αλλά έχετε δίκιο. Δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τραγουδάς σήμερα: “We don’t need no Education”.
-Πολλοί από τους οπαδούς σας βλέπουν κάποιο άλλο φανερό μήνυμα. Το “We don’t need no Education” είναι γι’ αυτούς κάτι σαν ύμνος της αντιαυταρχικής αριστεράς. Ακόμα και στη Γερμανία, στο Στάρτμπαν Βεστ, το τραγουδούσαν οι διαδηλωτές ενάντια στην αστυνομία.
-Το τραγούδησαν επίσης οι μαύροι μαθητές στη Νοτιοαφρικανική Ένωση και αμέσως απαγορεύτηκε από την κυβέρνηση. Αλλά το ότι το τραγούδησαν στο δικό σας Στάρτμπαν Βεστ δεν το βρίσκω σημαντικό. Θα ήταν καλύτερα αν ο κόσμος τραγουδούσε: “We don’t need no Aeroplanes”.
-Κάθε έργο που καθιερώνεται στη συνείδηση του κόσμου αποκτάει μια δική του ζωή. Με το “The Wall”, επίσης, εκφράσατε κάποτε την αντίθεσή σας στα κοντσέρτα-μαμούθ, στις ροκ συναυλίες στα γήπεδα. Και πού οδηγηθήκατε τελικά; Στα στάδια.
-Ο Ρότζερ Γουώτερς είπε πως πρόκειται για ένα έργο που δεν παίζεται στα στάδια, αλλά, ξέρετε, όταν έγραψε το “The Wall” είχε ήδη παίξει για έξι ή εφτά χρόνια σ’ αυτά τα στάδια και δεν είχε μέχρι τότε διαμαρτυρηθεί. To “The Wall” ήταν ιστορία του Ρότζερς και επιπλέον επρόκειτο για ένα παγκόσμιο σύμβολο. Οι τοίχοι περικυκλώνουν τους ανθρώπους. Τοίχοι ανάμεσα σε μας και τους γονείς μας. Τοίχοι ανάμεσα σε μας και το περιβάλλον. Τοίχοι ανάμεσα στο ροκ συγκρότημα και το κοινό. Είναι η μεγάλη αποξένωση.
-Τι σκεφτόσασταν εσείς αποκλεισμένος πίσω από τον Τοίχο σας;
-Αισθανόμουν σαν ένα κομμάτι ενός θαυμαστού σόου. Και τη στιγμή που κατέρρεε, μ’ έπιανε τρόμος, ένας φόβος πραγματικός, το ίδιο κι όταν έπεφταν από πάνω τα συντρίμμια και γω χωνόμουνα μέσα στο προστατευτικό ατσαλένιο κλουβί.
-`Ενα από τα πιο γνωστά σας κομμάτια είναι το “Welcome to the Machine”. Είχατε ποτέ σκεφτεί να τοποθετήσετε μόνο μηχανήματα πάνω στη σκηνή και σεις σαν μουσικός να αποχωρήσετε;
-Κάποτε είχαμε σκεφτεί να βγάλουμε στη σκηνή άλλους μουσικούς οι οποίοι θα έπαιζαν τη μουσική μας αντί για μας. Αυτό όμως έμεινε μόνο ένα αστείο.
-Νομίζετε ότι θα πρόσεχε κανείς τη διαφορά;
-Ναι, ο τρόπος, το πώς εμείς παίζουμε τη μουσική μας, κανείς δεν μπορεί να μας μιμηθεί τόσο εύκολα.
-Ο Ρότζερ Γουώτερς έχει άλλη γνώμη. Θεωρεί πως το σήμα κατατεθέν των Πινκ Φλόιντ έχει αυτονομηθεί και πιστεύει πως θα γίνονται Πινκ Φλόιντ-συναυλίες όταν εσείς όλοι δεν θα υπάρχετε πια, μετά από 500 χρόνια.
-Αχ, ο συμπαθής γερο-Ρότζερ. Μας μιμήθηκε παίζοντας στο Βερολίνο το “The Wall”. `Ηταν αυτός ο ήχος Πινκ Φλόιντ; Σίγουρα όχι, ήταν απαίσιος.
-Δεν το εκτελεί βέβαια όπως εσείς με την ωραία σας εταιρία. Ένας κριτικός έγραψε κάποτε: “Όσο οι Πινκ Φλόιντ θα βγάζουν κάθε πέντε χρόνια ένα νέο CD και όσο μετά από αυτό θα οργώνουν τα στάδια, καμία δύναμη στον κόσμο δεν μπορεί να εμποδίσει τεράστιες ανθρώπινες μάζες να αγοράζουν εισιτήρια.”
-Οι Πινκ Φλόιντ δεν είναι καμιά τεράστια εταιρία. Περισσότερο, μια χειροτεχνική επιχείρηση με πολύ λίγους ανθρώπους, που έχει όμως πραγματικά κάτι να πει. Από τη μουσική μέχρι την οπτικοποίηση τα κάνουμε όλα μόνοι μας, και όταν το έργο ετοιμαστεί το δίνουμε στην εταιρία δίσκων και λέμε: “Πουλήστε το”.
-Κι αυτό το κομψότατο Γκολφ της Φολκσβάγκεν, το “Πινκ Φλόιντ”, επίσης το φτιάξατε μόνοι σας;”
-Έχουμε συνεισφέρει με κάποιες ιδέες. Η δική μου για παράδειγμα ήταν να μπει το πιο φιλικό προς το περιβάλλον μοτέρ που έχει κατασκευάσει μέχρι σήμερα η Φολκσβάγκεν.
-Εκτός από τα 20 εκατομμύρια μάρκα που υποτίθεται πως πήρατε από το χορηγό της περιοδείας σας, πήρατε κι ένα από τα αυτοκίνητα;
-Ναι, αλλά δεν έφτασε ακόμα. Ξέχασαν να μου το στείλουν.
-Σας λείπει;
-Όχι πραγματικά, όλη αυτή η ιστορία με τη Φολκσβάγκεν μου έχει δημιουργήσει μια πολύ δυσάρεστη αίσθηση. Τα λεφτά τα έχω χαρίσει. Τώρα είμαι καλύτερα.
-Τα μεγάλα θέματα των Πινκ Φλόιντ ήταν πάντοτε η αποξένωση, η απομόνωση, η κατάρα του χρήματος. Άλλαξαν οι Πινκ Φλόιντ τον κόσμο -παραβλέποντας βέβαια το γεγονός ότι το 1989 ο δήμαρχος της Βενετίας αναγκάστηκε να παραιτηθεί γιατί εξ αιτίας της έντασης του ήχου ενός κοντσέρτου σας απειλούνταν με κατάρρευση τα διατηρητέα κτίρια της πόλης;
-Σας παρακαλώ, να είσαστε ρεαλιστής. Δεν είναι δικό μας φταίξιμο οι ζημιές που προκλήθηκαν στο παλάτι του Δόγη. Οι στρακαστρούκες και τα βεγγαλικά που γεμίζουν τον ουρανό πάνω απ’ την πόλη κάθε χρόνο κάνουν πολύ περισσότερη φασαρία.
-Εντάξει λοιπόν, δεν είσαστε εσείς η αιτία της παραίτησης του δημάρχου. Είσαστε ένας απογοητευμένος ονειροπόλος της δεκαετίας του 60;
-Μετά τον Μπομπ Ντύλαν όλοι εμείς πιστέψαμε ότι μπορούμε με την ποπ μουσική να αλλάξουμε τον κόσμο, ότι μπορούσαμε να τον κάνουμε καλύτερο. Και τι έγινε; Τίποτα σπουδαίο. Η ανθρώπινη φύση είναι πολύ ξεροκέφαλη. Αν πρέπει κάτι ν’ αλλάξει, για παράδειγμα οι ρατσιστικές προκαταλήψεις, αυτό διαρκεί τουλάχιστον τρεις γενιές.
-Εν πάση περιπτώσει, οι Πινκ Φλόιντ έχουν επηρεάσει κάτι: τους πανκ. `Οταν, το 1975, ανακαλύφθηκε ο τραγουδιστής των Σεξ Πίστολς, Τζόνυ Ρότεν, φορούσε ένα σκισμένο μπλουζάκι των Πινκ Φλόιντ, που πάνω του είχε ζωγραφίσει με κίτρινη λαδομπογιά “I hate”.
-Ο Τζόνυ Ρότεν μου είπε, κάποτε, πως μόνο ένας από τους δίσκους μας του άρεσε πραγματικά. Αλλά βέβαια είμαστε ένα καλό σημείο αναφοράς, διαφορετικά θα είχε σκίσει ένα μπλουζάκι των “Yes” και θα είχε ζωγραφίσει σ’ αυτό το μίσος του. Ήταν τιμή για μας.
-Όταν ξεκινήσατε με τους Πινκ Φλόιντ, στη δεκαετία του 60, είχατε και σεις επαναστατικές θέσεις.
-Είμαστε εξεγερμένοι νέοι που δεν συμπαθούσαμε το κατεστημένο και δεν εξουσιάζαμε τα όργανά του.
-Άρεσε αυτό στο κοινό;
Στο Λονδίνο ναι. Ο κόσμος έπαιρνε πολλά ναρκωτικά και μας ακολουθούσε. Παίζαμε μια ώρα κιθάρα με τον ήχο τέρμα –κανένα πρόβλημα. Το λατρεύανε.
-Και έξω από το Λονδίνο;
-Έξω από το Λονδίνο μας πετούσανε μπουκάλια ή εγκαταλείπανε τη συναυλία.
-Πόση ώρα σας έπαιρνε, μια καλή βραδιά, για να τους διώξετε όλους;
-Σε μια καλή βραδιά, είκοσι λεπτά.
-Έχετε πάρει ποτέ LSD;
-Μερικές φορές, αλλά το LSD δεν ήταν αυτό που μας ενδιέφερε, και ο άνθρωπος που εγώ αντικατέστησα στο συγκρότημα, ο Σιντ Μπάρετ, έγινε πραγματική σκιά του εαυτού του από το LSD και άλλα παρόμοια ναρκωτικά. Δεν μπορούσε να προσφέρει τίποτα πια. Έχω να τον δω πάνω από είκοσι χρόνια. Ζει σε ένα σπίτι στο Καίμπριτζ, βγαίνει έξω για ψώνια και πλένει τα ρούχα του στο πλυντήριο της γειτονιάς. Αυτά είναι όλα κι όλα που μπορεί ακόμα να κάνει.
-Πώς βλέπετε σήμερα τους πρώτους σας δίσκους όπως το “Atom Heart Mother” ή το “Ummagumma”;
-Τους βρίσκω και τους δύο σχεδόν απαίσιους. Βέβαια, ίσως η ζωντανή πλευρά του “Ummagumma” να είναι μια χαρά αλλά ακόμη κι αυτή δεν είναι σωστά ηχογραφημένη.
-Και πώς γίνεται το άλμπουμ σας “Dark Side of the Moon” να βρίσκεται ακόμα, δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, στην κορυφή των επιτυχιών; `Eγινε αληθινό ένα όνειρο ή ένας εφιάλτης;
-Ποια είναι η διαφορά; Ήταν και τα δύο. Είναι ωραίο να δουλεύουν οι άλλοι για έναν. Είναι ωραίο να πουλάνε τόσο πολλούς δίσκους. Αλλά δεν είναι ωραίο, όταν δεν επιτρέπεται σε κάποιον να δοκιμάσει κάτι μουσικά καινούργιο, για να μην ενοχληθούν οι οπαδοί του.
-Γιατί εγκατέλειψε το συγκρότημα ο Ρότζερ Γουώτερς;
-Ήταν ο επικεφαλής μας. Ο Ρότζερ είναι ένας καταπληκτικός κειμενογράφος αλλά σαν μουσικός δεν είναι τόσο σπουδαίος. Νομίζω πως είμαι ο καλύτερος μουσικός και γράφω την καλύτερη μουσική. Αλλά ο Ρότζερ πίστεψε ξαφνικά πως αυτός είναι ο καλύτερος μουσικός.
-Και θέλησε εσάς και τους άλλους να σας απασχολεί πια μόνο σαν υπαλλήλους;
-Έπρεπε απλά και μόνο να εκτελούμε τις εντολές του.
-Ο Νικ Μέισον έχει πει ότι, σ’ αυτή τη φάση, έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα στην απόλυτη σιωπή και τον πόλεμο. Εσείς πώς το ξεπεράσατε -με τη βοήθεια ενός ψυχιάτρου;
-Μερικές φορές έφευγα από το στούντιο για το σπίτι μου και ούρλιαζα και έβριζα, παρόλο που βρισκόμουνα μόνος μέσα στο αυτοκίνητο. Το φταίξιμο ήταν του Ρότζερ. Δεν ήθελε τη μουσική μου, δεν ήθελε τις ιδέες μου και γι’ αυτό του είπα: Ωραία, εάν οι ιδέες μου δεν μετράνε εδώ, τότε σβήσε και το όνομά μου από το εξώφυλλο του δίσκου. Αλλά τα λεφτά μου για τη δουλειά που έκανα τα θέλω ο κόσμος να χαλάσει.
-Και σας κατηγόρησε για την πολυτελή ζωή που κάνετε.
-Μα ο ίδιος δεν είχε εκείνο το ωραίο, ακριβό, μεγάλο σπίτι στην εξοχή όπου κι έγραψε το”The Wall”; `Ενα σπίτι μέσα σ’ ένα τεράστιο κτήμα, σχεδόν το καλύτερο που υπάρχει στην Αγγλία; Αλλά έπρεπε βέβαια να παίζει τον δυστυχισμένο καλλιτέχνη! Πώς μπορεί κανείς να καταλάβει έναν τέτοιο άνθρωπο;
-Ήταν τότε οι Πινκ Φλόιντ ακόμη ένα συγκρότημα ή ένα τσούρμο ψυχοπαθών που κάποιος τους κρατούσε έγκλειστους σ’ ένα χώρο;
-Υπήρχε μόνο ένας ψυχοπαθής και τρεις φυσιολογικοί άνθρωποι.
-Γιατί συνεχίσατε εσείς μετά τη μεγάλη κρίση – για να αποδείξετε ότι μπορείτε και χωρίς αυτόν;
-Φυσικά, ένας από τους λόγους ήταν αυτός. Ο Ρότζερ ήθελε τους Πινκ Φλόιντ πεθαμένους. Έπρεπε όμως εγώ να σταματήσω, μόνο και μόνο γιατί ένας άλλος δεν είχε πια κέφι να συνεχίσει; Δεν το είδα έτσι, συγνώμη, αλλά ούτε και σήμερα το βλέπω έτσι. Δηλαδή, αυτή είναι η καριέρα μου. Μπήκα σ’ αυτό το συγκρότημα στα 23 μου, κι έχω δώσει σ’ αυτό ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου.
-Υπάρχει σήμερα στο συγκρότημα κάτι σαν φιλία;
-Στα 40 μας ένα συγκρότημα είναι κάτι διαφορετικό. `Όταν είναι κανείς τηνέιτζερ δεν έχει σπίτι, δεν έχει οικογένεια, ούτε ένα μέρος που να ανήκει και τις περισσότερες φορές δεν βρίσκει ούτε μια σκηνή που να μπορεί να παίξει. Σήμερα τα πηγαίνουμε καλά μεταξύ μας, σαν σύντροφοι πάντα, οι οποίοι εδώ και πολύ καιρό έχουν μάθει να δουλεύουν μαζί.
-Είσαστε κάτοχος μιας συλλογής έξι αεροπλάνων, ο Μέισον μιας άλλης με σπορ αυτοκίνητα κι ο Ράιτ έχει μερικά ιστιοπλοϊκά σκάφη. Παρόλα αυτά παριστάνετε με ευχαρίστηση τον περιθωριακό και λέτε πως δεν ανήκετε στο κατεστημένο.
-Σίγουρα δεν ανήκω.
-Κάθεστε εδώ, σ’ ένα κλειστό λονδρέζικο κλαμπ, πίνετε καπουτσίνο με έξι λίρες το φλιτζάνι και λέτε πως δεν ανήκετε στο
κατεστημένο; Αυτό είναι πραγματική πολυτέλεια.
-Οπωσδήποτε.
-Κύριε Γκίλμουρ, σας ευχαριστούμε γι’ αυτή τη συζήτηση.
…Pink Floyd…
(Ηκουβένταμετον David Gilmour έγινεμετουςσυντάκτεςτουπεριοδικού SPIEGEL, Wolfgang Höbel και Thomas Hüetlin στοΛονδίνο. Δημοσιεύτηκε στις 5.06.1995).
μτφ. Ο Γάτος που Χάνεται στο Σκοτάδι
Pink Floyd – Απόλυτη σιωπή ή πόλεμος