του Χρήστου Παπαπολύζου *
Εδώ και 21 χρόνια, από το 1993, με μία διεθνή ομάδα συνεργατών αναπτύσσουμε την μάρκα DDB και Optimum Media σε μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή, το νοτιότερο άκρο της οποίας είναι η Κύπρος και το βορειότερο το Ταλλίν της Εσθονίας. Συνολικά 22 χώρες, 22 κουλτούρες, πάνω από 150 εκατομμύρια κάτοικοι και γεωγραφική έκταση όσο 2,5 φορές η δυτική Ευρώπη.
Στον χώρο μου, αυτόν της επικοινωνίας, εκπαιδεύω τοπικούς επιχειρηματίες ώστε να ανταποκρίνονται ποιοτικά στις προδιαγραφές της πολυεθνικής DDB, δίνω επιχειρηματικές συμβουλές, διοργανώνω σεμινάρια και προάγω τις σχέσεις μεταξύ των διευθυντών της περιοχής μου ώστε να επεκτείνουν το χαρτοφυλάκιο των πελατών τους. Στα χρόνια που δραστηριοποιούμαι στον χώρο αυτόν, δηλαδή εξαγωγή τεχνογνωσίας, γνώρισα δεκάδες εταιρείες, επιχειρηματίες, καναλάρχες, εκδότες και δημοσιογράφους. Έχω πλέον διαμορφώσει μία σειρά χρήσιμων συμβουλών για όποιον ενδιαφέρεται να δραστηριοποιηθεί στην ευρύτερη περιοχή.
1.Η έννοια «επαγγελματική επιτυχία» σε μια ξένη χώρα δεν συνάδει με την συνήθεια ορισμένων να πηγαινοέρχονται στην χώρα την εργάσιμη εβδομάδα, από Δευτέρα έως Παρασκευή. Τα επιτυχημένα παραδείγματα επιχειρηματιών που προσωπικά εγώ γνωρίζω έχουν τα εξής γνωρίσματα: μόνιμη διαμονή στην χώρα, άριστη γνώση της τοπικής γλώσσας, διείσδυση στον τοπικό κοινωνικό ιστό (φίλοι, γάμος με μόνιμο κάτοικο, κλπ.). Μόνον έτσι γίνεσαι αποδεκτός. Και μόνον έτσι εκλαμβάνεσαι ως ένας από εκείνους και σε εμπιστεύονται.
2.Τίποτα δεν υποκαθιστά τις σχέσεις εμπιστοσύνης. Οι δουλειές –όλες οι δουλειές– γίνονται μεταξύ γνωστών που ο ένας εμπιστεύεται τον άλλον. Συνήθως δουλειές κλείνουν τα βράδια σε εστιατόρια, μετά από κατανάλωση άφθονου αλκοόλ.
3.Η ανατολική Ευρώπη θέλει «γερό συκώτι», όχι μόνον μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά. Αν δεν πιεις ένα μπουκάλι βότκα το βράδυ με τον Ουκρανό, τον Λευκορώσο, τον Αζέρο ή τον Γεωργιανό, φίλος δεν γίνεσαι. Φυσικά, από τον κανόνα αυτόν εξαιρούνται οι Μουσουλμάνοι.
4.Η ταπεινότητα είναι αρετή. Ο μύθος που αυτάρεσκα καλλιεργούμε εδώ και εκατοντάδες χρόνια για εσωτερική κατανάλωση, ότι δήθεν είμαστε ο επιούσιος λαός, είναι ΜΥΘΟΣ. Οι γείτονες Βαλκάνιοι απλά μάς ανέχονται. Οι Σέρβοι ίσως να μάς συμπαθούν και λιγάκι. Οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες μάς βλέπουν ως περίπου εξωτικά πλάσματα, άλλοι μάς λυπούνται για την σημερινή μας κατάσταση και μόνον στην Γεωργία ένοιωσα ευπρόσδεκτος (οι Έλληνες ονομάζονται «Μπέρζενι» στην τοπική γλώσσα, που σημαίνει «σοφοί»).
5.Το «εύκολο χρήμα» στα Βαλκάνια είναι πλέον παρελθόν. Στις προηγούμενες δεκαετίες είχε επικρατήσει η αντίληψη ότι στα Βαλκάνια μπορεί κανείς να βγάλει «εύκολο χρήμα» γιατί υπάρχει αμάθεια, γιατί η εργασία είναι φθηνή, κ.ο.κ. Στο παρελθόν η αντίληψη αυτή είχε μία μικρή δόση αλήθειας. Σήμερα δεν έχει καμμία σχέση με την πραγματικότητα, είναι ένας κόμη ΜΥΘΟΣ. Οι ευκαιρίες συνεχίζουν να υπάρχουν και σε κάποιες περιπτώσεις είναι τεράστιες, αλλά χρειάζονται σοβαρές επενδύσεις, μεθοδικότητα και υπομονή.
Τί έχουμε λοιπόν σαν χώρα και πώς μπορούμε να πετύχουμε επαγγελματικά;
Η χώρα μας είναι προνομιούχα –γωνιακό οικόπεδο με θέα. Κατ’ αρχάς, έχουμε ίσως την ομορφότερη απ’ όλες τις χώρες, με τις καλύτερες καιρικές συνθήκες. Ο τουρισμός, 12 μήνες τον χρόνο, είναι δικό μας προνομιακό πεδίο και θα έπρεπε να ζούμε μόνον από αυτόν. Το να τους δυσκολεύουμε με την χορήγηση βίζας για διακοπές είναι το λιγότερο οικονομική αυτοκτονία.
Επίσης, λόγω «προϋπηρεσίας» στην ΕΕ, η Ελλάδα έχει στελέχη με τεχνογνωσία σε πάρα πολλούς τομείς, όπως βιομηχανία τροφίμων, βιομηχανικών προϊόντων, υπηρεσίες, κ.α. Αν συνδυάσει κανείς την δική μας τεχνογνωσία με τα χαμηλά κόστη εργατικών, ενέργειας και μεταφορών που προσφέρουν αυτές οι χώρες, μπορεί να μεγαλουργήσει.
Να προσθέσω ακόμα ότι στις χώρες αυτές υπάρχει φιλικό κλίμα προς τις επιχειρήσεις και ευέλικτες μορφές εργασίας. Στην Ρουμανία, για παράδειγμα, η αποζημίωση είναι ένας μηνιαίος μισθός ανεξαρτήτως χρόνου προϋπηρεσίας.
Ένα άλλο προσόν των Ελλήνων σε σύγκριση με τους Βορειοευρωπαίους είναι ότι εμάς δεν μάς αποθαρρύνει η γραφειοκρατία, οι συγκεχυμένοι κανόνες του επιχειρηματικού παιχνιδιού και η ασάφεια. Όπως λέω πάντα στους συνομιλητές μου, αν έχεις επιχειρήσει στην Ελλάδα ο,τιδήποτε άλλο σού φαίνεται παιχνιδάκι.
Συνοψίζοντας: Ναι, υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες για τους Έλληνες στην ευρύτερη περιοχή. Απαιτείται όμως δέσμευση και προσπάθεια. Κανείς δεν χαρίζει σε κανέναν τίποτα. Σύμμαχός μας είναι ο πλάγιος τρόπος σκέψης που αναπτύξαμε ως λαός για να ξεπερνάμε εμπόδια –παλαιότερα επί Τουρκοκρατίας και τώρα για να ξεπεράσουμε το γραφειοκρατικό τέρας της Ελλάδας. Στην προσπάθειά μας για επιτυχία εκτός των συνόρων έχουμε ως εργαλεία τις ευέλικτες μορφές εργασίας, τα χαμηλά κόστη μισθοδοσίας και ενέργειας, αλλά και την συνειδητοποίηση των κυβερνήσεων στις χώρες όπου κινούμαι ότι μόνον η επιχειρηματικότητα μπορεί να φέρει ανάπτυξη.
Θα ευχόμουν τα παραπάνω να ίσχυαν και για την Ελλάδα. Γιατί αυτά, σε συνδυασμό με το απίστευτο κλίμα, θα την καθιστούσαν την ιδανική χώρα για δουλειές. Σε αντίθεση, όμως, με τις υπόλοιπες 21 χώρες μου, εμείς δεν βιώσαμε τα «καλά» του σοσιαλισμού/κομμουνισμού, ώστε να έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο καλύτερη είναι η οικονομία της ελεύθερης αγοράς.
Δυστυχώς, μόνον αυτή η βίαιη κρίση που ζούμε θα μάς διδάξει έναν νέο τρόπο ζωής και σκέψης και θα απαιτηθεί πολύς πόνος για να κατακτήσουμε ξανά την θέση που μάς αξίζει.
* Πρόεδρος Νοτιοανατολικής Ευρώπης της DDB. Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στο newmoney.gr