Τι φταίει λοιπόν και η ύφεση στην Ευρωπαϊκή ήπειρο έχει τόσο μεγάλη διάρκεια – σε αντίθεση για παράδειγμα με τις ΗΠΑ. Γιατί είναι τόσο δύσκολο για την Ευρώπη να ξαναμπεί σε ρυθμούς ανάπτυξης.
Γιατί παραδοσιακά η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα – και πάλι συγκριτικά με τις ΗΠΑ. Είναι το ακριβό κοινωνικό κράτος ένας λόγος που κάνει εξαιρετικά δύσκολη τη διαχείριση των κρατικών προϋπολογισμών των Ευρωπαϊκών κρατών – και πάλι βαδίζουμε σε διαφορετική τροχιά από τις ΗΠΑ. Θεωρώ πως έχετε καταλάβει καλά, αυτό το κείμενο θα είναι σε μεγάλο βαθμό μια σύγκριση μεταξύ των δύο με σκοπό να καταλήξει στο εάν αυτές οι παραδοσιακές διαφορές που υπάρχουν με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι αυτές που ευθύνονται για τον διαφορετικό τρόπο αντίδρασης και αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης, αλλά και τη βραδυκινησία που διακρίνει την Ευρώπη. Υπάρχει μάλιστα ένα μεγάλο παράδοξο, το ότι αργούμε περισσότερο να αντιμετωπίσουμε μια κρίση η οποία ξεκίνησε από την άλλη πλευρά του ατλαντικού. Θεωρώ πως αυτές οι διαφορές, τόσο σε διοικητικό και πολιτικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο, είναι αυτές που ευθύνονται για τα γρήγορα, και τα αργά αντανακλαστικά σε Αμερική και Ευρώπη αντίστοιχα.
Αρχικά το πρόβλημα είναι θέμα πολιτικής απόφασης που λέμε. Οι ΗΠΑ είναι μια ομοσπονδία πολιτειών όπου οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται εξαιρετικά γρήγορα, έχουν μια πιο ενιαία κατεύθυνση ως προς τη λύση του κάθε προβλήματος που παρουσιάζεται, ασκείται μια συγκροτημένη οικονομική πολιτική μέσω θεσμών που πατούν στα θεμέλια της ομοσπονδίας και είναι εξαιρετικά ευέλικτοι και αποτελεσματικοί, ως προς την νομισματική πολιτική, τη ρύθμιση των επιτοκίων, και γενικά τη γρήγορη χάραξη κατευθυντήριων γραμμών προς μια συγκεκριμένη λύση χωρίς χάσιμο χρόνου και πολλές διαφωνίες, και όλα αυτά τη στιγμή που οι πολιτείες της ομοσπονδίας σαν οικονομικά μεγέθη έχουν πολλές φορές πολύ μεγαλύτερες διαφορές από ότι τα Ευρωπαϊκά κράτη. Η βραδυκίνητη, η απίστευτα βραδυκίνητη Ευρωπαϊκή Ένωση, με τα ξεχωριστά εθνικά κοινοβούλια, τη μεγάλη γραφειοκρατία, και μια κεντρική τράπεζα η οποία δεν μπορεί να έχει την ελευθερία της αντίστοιχης αμερικανικής, έχει αργό χρόνο αντίδρασης σε τέτοια προβλήματα, πολλές διαφορετικές φωνές ως προς τη σωστή λύση, η δομή των θεσμών της Ένωσης είναι δυσλειτουργική για να ανταποκριθεί σε λύσεις άμεσες ιδιαίτερα όταν αφορούν οικονομικά προβλήματα που προσβάλλουν διαφορετικά τις δύο ζώνες της Ευρώπης, το βορρά και το νότο. Το μοντέλο της ομοσπονδίας φαίνεται να δουλεύει πολύ καλύτερα και αυτό είναι λογικό, κατά την ταπεινή μυ άποψη η Ευρώπη έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη το να κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση, το να γίνει μια ενιαία και ισχυρή πραγματική ομοσπονδία κρατών με ότι αυτό συνεπάγεται ( ευρωομόλογο, τύπωμα χρήματος με άλλους όρους, διαφορετική λήψη αποφάσεων ), θα είναι ένα φιλί ζωής τη στιγμή που είναι μια αργοκίνητη Ένωση, μια κατάσταση δηλαδή που δημιουργεί πολλές δυσκολίες γιατί δεν είναι ξεκάθαρη με την έννοια ότι από τη μία τα κράτη δεν μπορούν μόνα τους να αντιμετωπίσουν εθνικά τις κρίσεις αφού πρέπει πάντα να είναι κάτω από το Ευρωπαϊκό μανδύα ( χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ελλάδα ), από την άλλη δεν υπάρχει ομοσπονδιακό αντίστοιχο επίπεδο για να δώσε γρήγορη και ενιαία λύση, δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο και συνεπώς η Ένωση λειτουργεί λάθος. Ή θα κάνεις ένωση πραγματική ( ομοσπονδία ), ή μην κάνεις καθόλου ( κυρίαρχα κράτη ). Η ενδιάμεση κατάσταση αποτυγχάνει μέρα με τη μέρα και πρέπει να το καταλάβουμε γρήγορα. Και φυσικά η διάλυση της Ε.Ε. είναι κάτι καταστροφικό και αδύνατο, οπότε ο δρόμος της ομοσπονδοποίησης είναι μονόδρομος χωρίς τον παραμικρό αστερίσκο. Η ιδέα της ομοσπονδίας θα θέσει τα γερά θεμέλια που θα οδηγήσουν προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στην οποία δεν πιστεύουν πλέον οι Ευρωπαίοι και θα φέρει μια ενιαία ευρωπαϊκή αντιμετώπιση σε μια σειρά θεμάτων με πρωταρχικό την οικονομία, αλλά και την εξωτερική πολιτική, τα θέματα ενέργειας, και τα θέματα του ανταγωνισμού των δυναμικά αναπτυσσόμενων οικονομιών, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία. Αν δεν μπορέσουμε να τις ανταγωνιστούμε στο οικονομικό παιχνίδι θα καταντήσουμε μια πολύ όμορφη ήπειρος ιστορίας, μνημείων και πολιτισμού, με πολλούς ηλικιωμένους, στάσιμη, και μικρός παίκτης στη διεθνή πολιτική σκηνή, κάτι σαν την Ελλάδα δηλαδή.
Ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας είναι οι παραδοσιακές διαφορές μεταξύ τους. Μία από αυτές είναι το κράτος πρόνοιας. Η Ευρώπη δίνει πολύ μεγάλη βάση (και ορθά πράττει), στο κοινωνικό κράτος και στα ασφαλιστικά της ταμεία, ενώ το αμερικανικό σύστημα υγείας είναι κάπως πιο σκληρό και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ιδιωτική ασφάλεια της υγείας όπου το κόστος επωμίζονται ασφαλιστικές εταιρίες. Αυτό το ιδιωτικό κόστος στην Ευρώπη βαρύνει τους κρατικούς προϋπολογισμούς, πολλές φορές τους γονατίζει. Ιδιαίτερα σε μια εποχή που η Ευρώπη αντιμετωπίζει δημογραφικό πρόβλημα οξύτατο, και ο πληθυσμός γερνάει, η συντήρηση αυτού του πολυδάπανου ασφαλιστικού συστήματος μοιάζει αδύνατη και θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις μιας και ο πληθυσμός σε παραγωγική ηλικία, που πληρώνει εισφορές δηλαδή μειώνεται, ενώ οι συνταξιούχοι αυξάνονται. Είναι μαθηματικά βέβαιο πως η κατάσταση θα φτάσει σε αδιέξοδο σε μερικά χρόνια, αλλά ακόμη και σήμερα το δημογραφικό, που δε δίνει στην Ευρώπη τη δυνατότητα μιας δυνατής παραγωγικής τάξης που αναπτύσσεται, δημιουργεί πολλά προβλήματα στο εξορθολογισμό των κρατικών δαπανών και στερεί πολύτιμα χρήματα από την ανάπτυξη και την πραγματική οικονομία. Η Ευρώπη θα αναγκαστεί ή να εγκαταλείψει σε κάποιο βαθμό αυτήν την πληθώρα προνοιακών υπηρεσιών που παρέχει, ή να ανεβάσει δραματικά τα όρια ηλικίας μιας και εφόσον ο μέσος όρος ηλικίας αυξάνεται, οι άνθρωποι θα πρέπει να παράγουν περισσότερα και για περισσότερο. Είναι ένα ταμπού για την Ευρώπη της πρόνοιας και της αλληλεγγύης αλλά θα αναγκαστεί να το εγκαταλείψει ως ένα βαθμό καθώς θα αδυνατεί να το συντηρήσει.
Αυτά τα δύο κατά κύριο λόγο σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες μικρότερης σημασίας, καθοριστικής ωστόσο, όπως η νοοτροπία των Αμερικανών (έχουν μεγαλύτερη ροπή προς την κατανάλωση), ο προσανατολισμός της οικονομίας των ΗΠΑ στη βαριά βιομηχανία σε μεγαλύτερο βαθμό από τα περισσότερα κράτη της Ευρώπης, η καλύτερη εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ αλλά και γενικότερα των εργαζομένων (οι ΗΠΑ έχουν τα περισσότερα κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου, αλλά και τη μεγαλύτερη εισαγωγή επιστημόνων), τα πολύ μεγάλα αποθέματα φυσικών και ανθρώπινων πόρων αλλά και ορυκτού πλούτου, είναι οι κυριότερες αιτίες που κάνουν τόσο ευέλικτη και ανταγωνιστική την αμερικανική οικονομία. Ασφαλώς η Ευρώπη δεν μπορεί να βελτιωθεί σε όλα (είναι ας πούμε δεδομένη η ποσότητα του ορυκτού της πλούτου), αλλά πρέπει να αλλάξει κάποια πράγματα, όπως η δομή της, τον τρόπο που λαμβάνονται οι πολιτικές αποφάσεις (να κατευθυνθεί προς την ομοσπονδία με λίγα λόγια), να βρει τρόπο να μειώσει το κόστος του τεράστιου κοινωνικού κράτος σε συνδυασμό με κίνητρα για άμβλυνση του δημογραφικού προβλήματος, να βελτιώσει την εκπαίδευσή της και να γίνει ξανά ανταγωνιστική. Πρέπει να γίνει μια ένωση ανταγωνιστική, σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον που αλλάζει και γίνεται άκρως ανταγωνιστικό, αλλιώς θα μείνει με την αίγλη, το όνομα, και μια ήρεμη ζωή, που θα γίνεται όλο και φτωχότερη.
Τσιαμήτρος Γιάννης
Φοιτητής Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ.
http://sofokleous10.gr/top-story/306955-%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%AF-%CF%87%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CE%AD%CE%B4%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%82-%CE%B7-%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1