Η ύφεση της Φινλανδίας η τελική καταδίκη της Ευρώπης

Η Φινλανδία πέφτει βαθύτερα σε οικονομική ύφεση, ένα εξαίρετο δείγμα της αποτυχίας του νομίσματος και μια ακόμη πιο ανησυχητική εξέλιξη για τους υπερασπιστές του ευρώ από τη σταύρωση της Ελλάδας.

 

Εξίμισι χρόνια από το ξεκίνημα της σημερινής παγκόσμιας επέκτασης, το ΑΕΠ της Φινλανδίας βρίσκεται 6% χαμηλότερα από το προηγούμενο ζενίθ της. Υποφέρει από μια βαθύτερη και πιο παρατεταμένη πτώση από αυτήν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ή τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930.

Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τη Φινλανδία πως είναι σπάταλη, απείθαρχη, ή τεχνολογικά οπισθοδρομική, ή διεφθαρμένη, ή αιχμάλωτη μιας εδραιωμένης ολιγαρχίας, το είδος των κατηγοριών που απευθύνονταν κατά των ελλήνων, των ιταλών και των ισπανών.

Το δημόσιο χρέος της χώρας βρίσκεται στο 62% του ΑΕΠ, χαμηλότερα από της Γερμανίας. Η Φινλανδία ήταν καιρό το υπόδειγμα της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης για τη λιτότητα, το σθένος, και την εξαιρετική ευκαμψία, το ένα μέλος της περιφέρειες που είχε κάνει, υποτίθεται, την προετοιμασία του προτού μπει στη νομισματική ένωση και μπορούσε κατά συνέπεια να αντέξει τα χτυπήματα.

1

Η Φινλανδία βρίσκεται στην κορυφή της ΕΕ στον δείκτη της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Είναι πρώτη σε ολόκληρο τον κόσμο σε δημοτικά σχολεία, στην ανώτερη εκπαίδευση και κατάρτιση, την καινοτομία, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, την προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας, το νομικό της πλαίσιο και αξιοπιστία, τις αντιμονοπωλιακές πολιτικές, τους πανεπιστημιακούς συνδέσμους έρευνας και ανάπτυξης, τη διαθεσιμότητα τελευταίων τεχνολογιών, καθώς και στους επιστήμονες και τους μηχανικούς.

Το σχεδόν τέλειο προφίλ της καταρρίπτει το κεντρικό επιχείρημα του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών πως οι χώρες αποκτούν προβλήματα στην ΕΝΕ μόνο εάν καθυστερούν με τις μεταρρυθμίσεις και δαπανούν υπερβολικά.

Η χώρα προφανώς έχει χτυπηθεί από μια σειρά ασύμμετρων δονήσεων: την κατάρρευση του πρωταθλητή υψηλής τεχνολογίας, της Nokia, την πτώση στη δασοκομία και τις τιμές των προϊόντων, και την ύφεση στη Ρωσία.

Το κρίσιμο θέμα είναι ότι δεν μπορεί να αυτοπροστατευτεί. Η Φινλανδία είναι παγιδευμένη από μια πάγια συναλλαγματική ισοτιμία και από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς του Συμφώνου Σταθερότητας, ένα δικηγορικό κατασκεύασμα που ποτέ δεν προοριζόταν για αυτού του είδους τις συνθήκες. Το Σύμφωνο επιβάλλεται έτσι κι αλλιώς, επειδή οι κανόνες είναι κανόνες και επειδή οι ηγέτες στην τευτονική ένωση έχουν την έμμονη ιδέα πως ο ηθικός κίνδυνος θα βγει εκτός ελέγχου εάν οποιαδήποτε χώρα του πυρήνα της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης θέσει αρνητικό παράδειγμα.

Η παραγωγή της Φινλανδίας συρρικνώθηκε κατά 0,6% ακόμη στο τρίτο τρίμηνο και η τριετής ύφεση της χώρας μετατρέπεται πλέον σε τετραετή. Οι βιομηχανικές παραγγελίες έπεσαν κατά 31% τον Σεπτέμβριο. «Είναι τρομακτικό» είπε ο Pasi Sorjonen της Nordea.

Η Σουηδία κατάφερε να ξεπεράσει παρόμοιες αναταραχές αφήνοντας το νόμισμά της να δεχτεί το χτύπημα σε κρίσιμες στιγμές της τελευταίες δεκαετίας. Το σουηδικό ΑΕΠ είναι σήμερα 8% υψηλότερο από το επίπεδο που είχε πριν από τη Lehman.

2

Η διαφοροποίηση μεταξύ της Φινλανδίας και της Σουηδίας είναι εντυπωσιακή για δύο σκανδιναβικές οικονομίες με τόσα κοινά, και έχει αναζωπυρώσει το σε αδράνεια αντιευρωπαϊκό κίνημα της Φινλανδίας.

Το φινλανδικό κοινοβούλιο αναμένεται να διοργανώσει διορθωτικές ακροάσεις τον επόμενο χρόνο για την έξοδο από τη νομισματική ένωση και την επιστροφή στο μάρκο, το νόμισμα που έσωσε τη Φινλανδία στις αρχές του 90 (όταν εγκαταλείφθηκε η λανθασμένη πολιτική του σκληρού μάρκου).

Ο Paavo Väyrynen, ευρωβουλευτής και επίτιμος πρόεδρος του κυβερνώντος Κεντρικού κόμματος, επέβαλε τις ακροάσεις για το ευρώ στην κοινοβουλευτική ατζέντα αφού συγκέντρωσε 50.000 υπογραφές. «Η ευρωζώνη δεν είναι η καλύτερη νομισματική ένωση και οι άνθρωποι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τους πραγματικούς λόγους για την κρίση μας» είπε.

«Βρισκόμαστε σε παρόμοια κατάσταση με την Ιταλία και έχουμε χάσει ένα τέταρτο της βιομηχανίας μας. Το κόστος εργασίας μας είναι υπερβολικά υψηλό» είπε.

Οι ψηφοφόροι στη Σουηδία και τη Δανία εμπόδισαν τις κυβερνήσεις τους να εγκαταλείψουν τα αρχαία νομίσματά τους. Οι φινλανδοί ψηφοφόροι δεν είχαν δημοψήφισμα. Η απόφαση της συμμετοχής στο ευρώ επιβλήθηκα παρά τις διαδεδομένες αντιδράσεις, και παρουσιάστηκε ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας.

Ο κ. Väyrynen είπε πως το μέτωπο υπέρ του ευρώ χρησιμοποίησε τη ρωσική απειλή τη δεκαετία του 1990, υποστηρίζοντας πως η Φινλανδία χρειαζόταν να ενταχθεί όσο το δυνατόν βαθύτερα σε όλα τα στοιχεία του συστήματος της ΕΕ για επιπλέον ασφάλεια (αλλά όχι και να μπει στο ΝΑΤΟ, τον πιο σχετικό οργανισμό). «Έπαιξαν το χαρτί της εξωτερικής πολιτικής. Ήταν τέχνασμα» είπε.

Είναι δύσκολο να αποφευχθεί το συμπέρασμα πως η Φινλανδία διαχειρίστηκε τα οικονομικά της ζητήματα με περισσότερη δεξιοτεχνία το 20 και το 30, υπό την καθοδήγηση του Risto Ryti (που δέχτηκε πολλά εύσημα από τον πρώην κυβερνήτη της Τράπεζας της Αγγλίας Lord King), ο οποίος καταλάβαινε τα προβλήματα μιας μη ευθυγραμμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας και απελευθέρωσε τη χώρα του από τη δυναστεία του κανόνα του χρυσού νωρίς, το 1931. Εκείνος δε θα μπορούσε να έχει ξεγελαστεί από τις εύκολες υποσχέσεις μιας νομισματικής ένωσης.

Ο Ryti υπήρξε αντιναζιστής αγγλόφιλος. Όμως μια τραγική ακολουθία γεγονότων τον οδήγησε σε συμμαχία με τον Χίτλερ ενάντια στον Στάλιν, και εν τέλει σε πόλεμο με τη Βρετανία. Ήταν μάλλον η μόνη στιγμή στην ιστορία που δύο ανεπτυγμένες δημοκρατίες έφρασαν σε σοβαρή αντιπαράθεση.

Η Τράπεζα της Αγγλίας προσπάθησε να παρέμβει για να αποτρέψει την αντιμετώπισή του ως εγκληματία πολέμου (όπως απαιτούσε ο Στάλιν), όμως απέτυχε. Η ποινή του ήταν τα καταναγκαστικά έργα.

Η κεντροδεξιά συμμαχία της Φινλανδία είναι αποφασισμένη να προχωρήσει με «εσωτερική υποτίμηση», την ίδια πολιτική που έσπρωξε τη μισή Ευρώπη σε χρέος και αποπληθωρισμό πριν από τέσσερα χρόνια και προκάλεσε την ακόμη πιο γρήγορη άνοδο των ποσοστών χρέους μέσω του παρανομαστή. Αυτό είναι πιθανό να αποδειχτεί αυτοκαταστροφικό και για τη Φινλανδία, ακόμη και υπό τους δικούς της όρους, με δεδομένο ότι το χρέος των νοικοκυριών ξεπερνά το 100% του ΑΕΠ.

Η κυβέρνηση δεν κατάφερε να εξασφαλίσει μια κοινωνική σύμβαση με τα εργατικά συνδικάτα, οπότε τώρα προσπαθεί να το παρακάμψει αυτό, μειώνοντας την ισχύ των συλλογικών συμβάσεων – το τελευταίο παράδειγμα του πώς το σύστημα του ευρώ καταβάλει τα δικαιώματα των εργαζομένων και είναι θεμελιωδώς ασύμβατο με τις πολιτικές αξίες της αριστεράς. Τα συνδικάτα πραγματοποίησαν τις μεγαλύτερες απεργίες των τελευταίων δύο δεκαετιών τον Σεπτέμβριο.

3

Παραμένει μυστήριο γιατί η ευρωπαϊκή αριστερά συνεχίζει να απολογείται για αυτό που μπορεί να περιγραφεί μόνο ως αντιδραστική πολιτική, όμως το κλίμα επιτέλους αλλάζει. Ο Stefano Fassina, ιταλός σοσιαλδημοκράτης και πρώην υφυπουργός Οικονομικών, ηγείται μιας τάσης για μια «συμμαχία των μετώπων εθνικής απελευθέρωσης» που εκτείνεται από τα αριστερά ως τα δεξιά, για την ανατροπή της τάξης πραγμάτων της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης.

Ο κ. Fassina, ο Oskar Lafontaine της Γερμανίας, ο Jean-Luc Melenchon της Γαλλίας και ο Γιάνης Βαρουφάκης της Ελλάδας, ξεκίνησαν ένα τμήμα αυτού του μετώπου στο Παρίσι το σαββατοκύριακο, προτείνοντας ένα ‘Plan B’ παράλληλων νομισμάτων και τελικώς εξόδου από το ευρώ, εάν η νομισματική ένωση της Ευρώπης συνεχίζει να επιβάλει υφεσιακές πολιτικές και να λειτουργεί εκτός δημοκρατικού ελέγχου – όπως το έθεσαν.

Η Φινλανδία μπαίνει σε βαθύτερη τρύπα. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποίησε αυτήν την εβδομάδα κατά της υπερβολικής λιτότητας και των «προ-κυκλικών» περικοπών προτού η οικονομία γίνει αρκετά δυνατή ώστε να τις αντέξει.

Το ΔΝΤ μίλησε συγκρατημένα, όμως το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο. Η Φινλανδία δε θα πρέπει ούτε να σκέφτεται την «εμπροσθοβαρή» δημοσιονομική συστολή ή την περικοπή των επενδύσεων σε μια περίοδο που το παραγωγικό της κενό βρίσκεται στο 3,2% του ΑΕΠ.

Οι φινλανδικές αρχές παραδέχτηκαν στην απάντησή τους προς την έκθεση του ΔΝΤ πως δεν έχουν επιλογή, επειδή πρέπει να συμμορφωθούν με το Σύμφωνο Σταθερότητας. Εδώ έχει φτάσει η χάραξη πολιτικής στην Ευρώπη.

Κάποιοι στη Φινλανδία ήταν έτοιμοι να ρίξουν πέτρες στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους, αγνοώντας φαινομενικά τότε πως και εκείνοι ζούσαν μέσα σε γυάλα. Η δική τους ιστορία δεν είναι και τόσο διαφορετική από τις καταστροφές της νομισματικής ένωσης που ξετυλίχτηκαν στον Νότο.

4

Τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλά για τις ανάγκες της Φινλανδίας κατά τη διάρκεια της έκρηξης των προϊόντων, προκαλώντας υπερθέρμανση στην οικονομία. Μέχρι που τα κόστη εργασίας εκτοξεύθηκαν 20% από το 2006 και μετά, αφήνοντας τη χώρα ζαλισμένη. Το δημόσιο χρέος ήταν χαμηλό, όμως το ιδιωτικό χρέος ήταν υψηλό (περίπου σαν την Ισπανία και την Ιρλανδία). Η κρίση ξέσπασε αργότερα απλά επειδή η φούσκα των προϊόντων δεν έσκασε μέχρι το 2012.

Η ευρωζώνη μπορεί να απολαμβάνει μια μικρή ανάκαμψη αυτή τη στιγμή, χάρη στην ώθηση του φτηνού ευρώ, του φτηνού πετρελαίου και της ποσοτικής χαλάρωσης, όμως έχει σπαταλήσει έναν πλήρη παγκόσμιο οικονομικό κύκλο και ξεμένει από χρόνο για να επαναφέρει τις άμυνές της πριν από την επόμενη καταιγίδα.

Όταν η καταιγίδα τελικά ξεσπάσει, το συνολικό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος θα βρίσκεται στο 270% του ΑΕΠ, 36 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα απ’ ότι ήταν πριν από την κρίση της Lehman το 2008. Η κοινωνία θα έχει ήδη υποφέρει επί σχεδόν μία δεκαετία μαζικής ανεργίας, και το πολιτικό κεφάλαιο των ελίτ της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης θα έχει σχεδόν εξαντληθεί.

Το ερώτημα πρέπει να ερωτηθεί σε κάθε περίπτωση: εάν το ευρώ δεν μπορεί να δουλέψει σε αυτήν που υποτίθεται πως είναι η πιο ανταγωνιστική χώρα της ΕΕ, πού μπορεί να δουλέψει;

 

http://www.sofokleous10.gr/top-story/357224-%CE%B7-%CF%8D%CF%86%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%86%CE%B9%CE%BD%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%B7-%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7%CF%82