Απεμπλοκή κονδυλίων ΕΤΕΑΝ για την ενίσχυση της ρευστότητας των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων

«Απεμπλοκή κονδυλίων ΕΤΕΑΝ για την ενίσχυση της ρευστότητας των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων»
Η Εισήγηση του Υπουργού Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Μεταφορών, Υποδομών & Δικτύων κ. Κωστή Χατζηδάκη,  την Δευτέρα, 12 Νοεμβρίου 2012

Η σημερινή Συνέντευξη Τύπου του Υπουργείου Ανάπτυξης, έχει ως θέμα την απεμπλοκή των κονδυλίων του Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ), προς ενίσχυση της ρευστότητας των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων.

Για να επιτύχει, όμως, το σχέδιό μας αυτό πρέπει να συντρέξουν πρώτα δύο προϋποθέσεις.
Η πρώτη είναι η ανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας.
Η δεύτερη αναγκαία προϋπόθεση για την πορεία μας, είναι η ενίσχυση της ρευστότητας.
Γιατί αγορά χωρίς ρευστότητα είναι βρύση χωρίς νερό. Αποτελεί θέμα επιβίωσης, αλλά και συστατικό στοιχείο της ανάκαμψης. Η έλλειψη χρήματος, άλλωστε, δημιουργεί προβλήματα σε πολλούς άλλους τομείς.
Με βάση, λοιπόν, όλα όσα έχουν δηλώσει ο Πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς και ο Υπουργός Οικονομικών κ. Στουρνάρας, για να ενισχυθεί η ρευστότητα, πρέπει να προχωρήσουν:
η ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος
• η εξόφληση των οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα
• η διαμόρφωση των προϋποθέσεων για την επιστροφή των καταθέσεων

Και τα τρία αυτά στοιχεία, συνδέονται άμεσα με την τελική συμφωνία με την Τρόικα και τους εταίρους μας. Και προφανώς, με την εκταμίευση της δόσης που επίκειται. Από την πλευρά μας, εμείς στο Υπουργείο Ανάπτυξης, συνεχίζουμε σταθερά, στο μέτρο των αρμοδιοτήτων μας, τις πρωτοβουλίες μας για τη ρευστότητα. Όπως έχουμε εξαγγείλει, ήδη από τα τέλη Αυγούστου. Με το ΕΣΠΑ, με τον επενδυτικό νόμο, με τη συνεργασία με την ΕΤΕπ, με το ΕΤΕΑΝ.
Σήμερα, λοιπόν, στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάζουμε τα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας της αγοράς για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέσω του ΕΤΕΑΝ.
Στόχος των παρεμβάσεων μας είναι:
• η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που έχουν δανειοδοτηθεί με την εγγύηση της ΕΤΕΑΝ και αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εξυπηρέτηση των δανείων τους.
• η διοχέτευση στην αγορά των κονδυλίων του ΕΣΠΑ που παρέμεναν δεσμευμένα,
• η διευκόλυνση της έκδοσης τραπεζικών εγγυητικών επιστολών
• και η εξυγίανση – βελτίωση της αξιοπιστίας της ΕΤΕΑΝ

Κατόπιν των διαπραγματεύσεων που κάναμε όλο το διάστημα που προηγήθηκε με τις Τράπεζες και σε συνεννόηση με τις αρμόδιες υπηρεσίες, αναλαμβάνουμε τέσσερις σχετικές πρωτοβουλίες:
Πρώτη πρωτοβουλία είναι η αναδιάρθρωση των δανείων που έχουν χορηγηθεί με την εγγύηση της ΕΤΕΑΝ.
Θεσμοθετούμε τη δυνατότητα να επεκτείνεται από τις τράπεζες η αποπληρωμή των δανείων αυτών μέχρι το Μάιο του 2014, οπότε και λήγουν τα ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου που συνιστούν το μετοχικό κεφάλαιο του ΕΤΕΑΝ. Η ακριβής διάρκεια της επιμήκυνσης, θα εξαρτάται από τη συμφωνία στην οποία θα καταλήξει κάθε δανειολήπτης με την τράπεζά του. Η δυνατότητα παράτασης προσφέρεται τόσο για τα υφιστάμενα όσο και για δάνεια που έχουν καταγγελθεί από τις τράπεζες επειδή δεν εξυπηρετούνταν.
Η Κοινή Υπουργική Απόφαση που προβλέπει τα παραπάνω και τροποποιεί τον Κανονισμό του ΕΤΕΑΝ, βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με την εγκύκλιο της Τράπεζας της Ελλάδος , η οποία ρυθμίζει τα ζητήματα αναδιάρθρωσης, δηλαδή παράτασης των δανείων. Η Απόφαση είναι ήδη έτοιμη, υπογράφεται άμεσα και θα τεθεί σε ισχύ μέσα στο Νοέμβριο.

Δεύτερη πρωτοβουλία μας αποτελεί το νέο πρόγραμμα για χορήγηση κεφαλαίων κίνησης στις επιχειρήσεις.
Από κοινού με τη νέα διοίκηση του ΕΤΕΑΝ αναλάβαμε δράση προκειμένου να απεμπλακούν τα κονδύλια του ΕΣΠΑ που είναι «παρκαρισμένα» στο Ταμείο Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ) και εμφανίζουν χαμηλά έως μηδενικά ποσοστά απορρόφησης, ώστε να διοχετευθεί πολύτιμη ρευστότητα στην αγορά και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Συγκεκριμένα, προχωρούμε σε μείωση του συντελεστή μόχλευσης των κεφαλαίων του Ταμείου και σε εφαρμογή νέου προγράμματος για χορήγηση κεφαλαίων κίνησης, στο οποίο θα μπορούν να συμμετάσχουν όλες οι τράπεζες και θα είναι επιλέξιμοι όλοι οι κλάδοι της οικονομίας, σύμφωνα με τους σχετικούς Κοινοτικούς Κανονισμούς. Αυτό θα γίνει μέσω του νέου Ταμείου Δανειοδοτήσεων Κεφαλαίων Κίνησης.
Ειδικότερα:
Κονδύλια ύψους 300 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ είναι δεσμευμένα στο Ταμείο Επιχειρηματικότητας, όπως γνωρίζετε, για τη χρηματοδότηση των δράσεων που είχαν προκηρυχθεί το 2011 (σχετικά με : τη γενική και νεανική επιχειρηματικότητα, την εξωστρέφεια, την καινοτομία, τον τουρισμό, την πράσινη οικονομία κλπ.) Ο συντελεστής μόχλευσης για τα προγράμματα αυτά ήταν 1 προς 2, δηλαδή οι τράπεζες καλούνταν μέσω των προγραμμάτων αυτών να χορηγήσουν δάνεια συνολικού ύψους 900 εκατ. ευρώ. Στην πράξη ,ωστόσο διαπιστώθηκε ότι η ζήτηση για δάνεια μέσω των προγραμμάτων αυτών ήταν μικρή έως ανύπαρκτη. Έτσι τα κονδύλια είναι διαθέσιμα θεωρητικά, αλλά πρακτικώς, το μεγαλύτερο τμήμα τους δεν διοχετεύεται στην αγορά. Οι αποφάσεις που λάβαμε προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα είναι οι εξής:

α. Αποδεσμεύονται 170 εκατ. ευρώ από τα υφιστάμενα προγράμματα του Ταμείου Επιχειρηματικότητας. Με τα κονδύλια αυτά προκηρύσσεται νέο πρόγραμμα για χορήγηση δανείων κεφαλαίου κίνησης, από όλες τις τράπεζες που θα ενδιαφερθούν, σύμφωνα με τους σχετικούς Κοινοτικούς Κανονισμούς, προς όλες τις επιχειρήσεις. Αξίζει να τονισθεί ξανά πως πρόκειται για δάνεια κεφαλαίου κίνησης, ενώ τα υφιστάμενα προγράμματα αφορούν μόνον επενδυτικού χαρακτήρα πιστώσεις.
β. Μειώνεται ο συντελεστής μόχλευσης στο 1 : 1. Αυτό σημαίνει ότι για τα 170 εκατ. ευρώ που είναι διαθέσιμα από το ΕΣΠΑ, οι τράπεζες θα εισφέρουν άλλα 170 εκ., ούτως ώστε τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις μέσω του νέου προγράμματος για κεφάλαιο κίνησης να φθάσουν στα 340 εκατ. ευρώ περίπου, που θα πέσουν στην αγορά, ενώ πριν δεν υπήρχε προοπτική να δοθεί τίποτα εξ αυτών.
γ. Ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό η επιδότηση επιτοκίου θα διαμορφωθεί στο 50%, προς όφελος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Δηλαδή, το δάνειο στο μέρος που προέρχεται από τα κεφάλαια του ΕΣΠΑ θα είναι άτοκο και άρα στην πράξη, ο δανειολήπτης θα επιβαρύνεται με το μισό επιτόκιο από το ισχύον στην αγορά. Και σίγουρα το επιτόκιο θα είναι αρκετά μικρότερο από το μέχρι σήμερα ισχύον, καθώς μέχρι σήμερα λόγω της μόχλευσης ήταν άτοκο μόνο το 1/3 του δανείου. Άρα, η ρύθμιση αυτή συμφέρει στις επιχειρήσεις.

δ. Το πρόγραμμα πλέον θα απευθύνεται σε όλες τις τράπεζες για λόγους απλούστευσης και επιτάχυνσης των διαδικασιών. Αυτό γίνεται, επειδή με τις προηγούμενες δράσεις διαπιστώθηκε ότι επιχειρηματίες που ήταν πελάτες μιας τράπεζας υποχρεώνονταν να απευθυνθούν σε άλλη προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα δανειοδότησης που επιθυμούσαν. Ήταν και αυτή μία από τις αγκυλώσεις που εμπόδισαν την απορρόφηση των κονδυλίων από τα υφιστάμενα προγράμματα του Ταμείου. Γι αυτό πήραμε την απόφαση να την αντιμετωπίσουμε.
ε. Τα υπόλοιπα 130 εκ. του ταμείου επιχειρηματικότητας, οι ίδιες οι τράπεζες έκριναν πως μπορούν να απορροφηθούν και παραμένουν διαθέσιμα στα υφιστάμενα προγράμματα για τα οποία επίσης ο συντελεστής μόχλευσης διαμορφώνεται στο 1 : 1 προκειμένου να επιταχυνθεί η απορρόφησή τους.
Ανάλογα με την πρόοδο που θα έχει το πρόγραμμα για τη χορήγηση κεφαλαίου κίνησης και με δεδομένο πως πλέον το ΕΤΕΑΝ πατά πλέον σε σταθερές βάσεις, θα μπορούσε στο μέλλον να επεκταθεί περαιτέρω.

Το ΕΤΕΑΝ βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες προκειμένου να καθοριστούν όλα τα χαρακτηριστικά του προγράμματος (διάρκεια δανείου, ανώτατο ύψος, κλπ.). Γενικώς, πάντως, για τα κεφάλαια κινήσεως συζητείται να έχουν ανακυκλούμενα όρια και χρονική διάρκεια που δεν θα υπερβαίνει τα 5 έτη. Οι δόσεις θα μπορούσαν να είναι ίσες ή άνισες, ανάλογα με τη δυνατότητα του ταμειακού προγράμματος των επιχειρήσεων.
Η ενεργοποίηση του νέου προγράμματος θα γίνει με τροπολογία, η οποία είναι ήδη έτοιμη και θα προωθηθεί άμεσα στη Βουλή, με το πρώτο νομοσχέδιο του Υπουργείου Ανάπτυξης που θα κατατεθεί προς ψήφιση.
-Η τρίτη μας πρωτοβουλία αφορά την αντιμετώπιση γραφειοκρατικών προβλημάτων των λοιπών Προγραμμάτων που διαχειρίζεται το ΕΤΕΑΝ. Συγκεκριμένα:
Για το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον». Σε αυτό το πρόγραμμα διαπιστώνεται πως υπάρχει απορροφητικότητα. Ωστόσο, εάν υπήρχε απλούστερη δομή, είναι βέβαιον πως η απόδοσή του θα ήταν πολύ υψηλότερη. Εμείς, όπως γνωρίζετε, είμαστε διαχειριστές του Προγράμματος. Σε κάθε περίπτωση, όμως, βρισκόμαστε σε επαφή με το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, που είναι κατ’ εξοχήν αρμόδιο, και θα υποβάλλουμε τις προτάσεις μας το αμέσως επόμενο διάστημα, έτσι ώστε να μειωθούν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά έως και 50%.

Επίσης, για το πρόγραμμα του Ταμείου «ΕΝΑΛΙΟ». Που αφορά τον αλιευτικό στόλο, τις υδατοκαλλιέργειες, τις επιχειρήσεις των αλιευτικών προϊόντων και την αειφόρο ανάπτυξη των επιλεγμένων σχετικών περιοχών. Η απορρόφησή του είναι μηδενική. Είχε αποφασισθεί κατά το παρελθόν, νέα προκήρυξή του, η οποία δεν μπορεί να αποδώσει. Ωστόσο, τώρα με τη νέα διοίκηση, πρόκειται εντός ενός μηνός να δοθεί ο νέος Οδηγός Εφαρμογής που θα το καταστήσει λειτουργικότερο και αποδοτικό.
Τέλος, σχετικά με τα 150 εκ. του Ταμείου Εγγυοδοσίας. Και εκεί δυστυχώς, η απορρόφηση μέχρι σήμερα ήταν μηδενική. Και για αυτό, εντός ενός μηνός από σήμερα, θα έχουμε εξελίξεις και θα γίνουν οι σχετικές ανακοινώσεις.

-Η τέταρτη πρωτοβουλία μας, συνίσταται στο Πρόγραμμα εγγύησης για την έκδοση εγγυητικών επιστολών.
Πρόκειται για νέο επίσης πρόγραμμα, που ανακοινώθηκε κατ’ αρχήν τον Οκτώβριο και τίθεται πλέον σε πλήρη εφαρμογή. Στοχεύει στην ενίσχυση των μεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, μέσω της χρήσης τραπεζικών εγγυητικών επιστολών που απευθύνονται στους προμηθευτές τους, προκειμένου να εξασφαλίσουν ροή αγαθών και υπηρεσιών, χωρίς την χρήση κεφαλαίων.

Ο αρχικός προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 45 εκατ. ευρώ και το ποσοστό κάλυψης της εγγύησης είναι 50 %. Δηλαδή η συνολική αξία των εγγυητικών επιστολών φθάνει μέχρι τα 90 εκατ. ευρώ. Μετά τις πρώτες ανακοινώσεις, το πρόγραμμα είναι τώρα σε πλήρη εφαρμογή καθώς εκδόθηκαν και οι σχετικοί Οδηγοί , που προβλέπουν ένα προς ένα τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις. Παράλληλα, πολλές είναι πλέον και οι τράπεζες που έχουν ενταχθεί σε αυτό.
Για να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε τις παραπάνω πρωτοβουλίες έπρεπε να προχωρήσουμε στη εξυγίανση και την ενίσχυση της αξιοπιστίας του ΕΤΕΑΝ.
To ΕΤΕΑΝ από ιδρύσεώς του έχει χορηγήσει εγγυήσεις ύψους 4,5 δις. ευρώ για δάνεια ύψους 5.5 δις. Λόγω της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας ορισμένες επιχειρήσεις που δανειοδοτήθηκαν με την εγγύηση του ΕΤΕΑΝ αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους. Με βάση και τα ιστορικά στοιχεία από συστάσεως της εταιρίας, υπολογίζουμε ότι έως το Μάιο του 2014 (ημερομηνία λήξεως των ομολόγων του ΕΤΕΑΝ), οι εγγυήσεις που έχουν ήδη καταπέσει και θα καταπέσουν, θα φθάσουν συνολικά στα 670 εκατ. ευρώ. Σημειώνουμε ότι το ποσοστό των επισφαλειών είναι απολύτως συγκρίσιμο με αυτό που καταγράφεται συνολικά στην τραπεζική αγορά για τα επιχειρηματικά δάνεια. Και αυτό διότι το ΕΤΕΑΝ, για να αποφύγει δυσανάλογη επιβάρυνση των φορολογουμένων, έδινε εγγυήσεις μόνο σε επιχειρήσεις που πληρούσαν ορισμένα κριτήρια.

Με το προηγούμενο καθεστώς, οι εγγυήσεις που κατέπιπταν καταβάλλονταν στις τράπεζες με ομόλογα τα οποία αποτιμώνται στην τρέχουσα αξία τους. Η οποία όπως είναι γνωστό είναι πολύ χαμηλή και διαμορφώνεται περίπου στο ¼ της ονομαστικής τους αξίας. Έτσι, σχηματικά, για εγγύηση ύψους 1 ευρώ ,το ΕΤΕΑΝ έπρεπε να αποζημιώσει την τράπεζα με ομόλογα αξίας 4 ευρώ. Αυτό ξεκίνησε σταδιακά με την κλιμάκωση της κρίσης και συνεχίστηκε μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2012.
Με διάταξη νόμου που περιελήφθη στον πολυνόμο του υπουργείου Οικονομικών και ψηφίστηκε ήδη από τη Βουλή, σταματά επιτέλους η αιμορραγία του ΕΤΕΑΝ και διασώζεται το Ταμείο. Συγκεκριμένα, ορίστηκε ότι οι τράπεζες θα αποζημιώνονται με μετρητά αντί για ομόλογα. Για κάθε ένα ευρώ εγγύησης, θα δίνεται ένα ευρώ αποζημίωσης, σε περίπτωση κατάπτωσης της εγγύησης. Και όχι τέσσερα ευρώ, μέσω ομολόγων, όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Με τον τρόπο αυτό, διασφαλίζεται η θέση του, εξυγιαίνεται ο ισολογισμός του και βελτιώνεται η αξιοπιστία του έναντι του τραπεζικού συστήματος, κάτι που αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχή εφαρμογή των νέων προγραμμάτων του Ταμείου, την αύξηση της ρευστότητας στην αγορά και τη στήριξη των ΜμΕ που αποτελούν ραχοκοκαλιά της οικονομίας.

Σας αναλύσαμε τις βασικές μας πρωτοβουλίες σχετικά με την ενίσχυση της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις μέσω του ΕΤΕΑΝ. Πρέπει να γίνει σαφές ότι δεν αποτελούν εξαγγελίες. Αποτελούν πράξεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί και εντάσσονται στο συνολικό πλαίσιο δράσεων που αναπτύσσουμε για τη ρευστότητα το οποίο περιλαμβάνει επίσης: το χρηματοδοτικό μηχανισμό ύψους 1 δις για τις ΜμΕ και την αποδέσμευση κονδυλίων ύψους 440 εκ. ευρώ, γι αυτές τις επιχειρήσεις με την εγγύηση του Υπουργείου Οικονομικών. Οι δύο αυτές δράσεις θα εκτελεσθούν με την βοήθεια της ΕΤΕπ. Έχουμε συνάντηση με τον Αντιπρόεδρο της Τράπεζας την Τετάρτη για να κλείσουμε οριστικά την υπόθεση. Παράλληλα, προχωρά η εφαρμογή του σχεδιασμού μας για την προκήρυξη του προγράμματος του ΕΣΠΑ ύψους 500 εκατ. ευρώ για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που εκκρεμεί.
Με βάση τα μέτρα και για τη ρευστότητα, αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό από όλους, είναι πως η κυβέρνηση συνεχίζει με σχέδιο και αποφασιστικότητα. Τη στιγμή αυτή διαμορφώνουμε τα «οχυρωματικά έργα», θέτουμε τις βάσεις για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στις διαρθρωτικές αλλαγές με ταχύτητα.

Πίνακας 1: Τα κονδύλια του ΕΣΠΑ που ξεμπλοκάρονται από το ΕΤΕΑΝ
ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Σύνολο / προγραμμα ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ
ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΏ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ €190 εκατ. € 380 εκατ. €570εκατ €155 εκατ
(16000 νοικοκυριά)
ΤΕΠΙΧ €300 εκατ. €600 εκατ. €900 εκατ. € 36 εκατ.
ΕΝΑΛΙΟ €35 εκατ. €70 εκατ. €105εκατ. 0
Πρόγραμμα εγγυοδοσίας €150 εκατ. – – 0
Σύνολο €675 εκατ. €1.050 εκατ. €1.575 εκατ € 191 εκατ.

Πίνακας 2: Τα χαρακτηριστικά των νέων προγραμμάτων του ΕΤΕΑΝ
1. Δάνεια για κεφάλαιο κίνησης, όχι μόνο για επενδύσεις που προβλέπουν τα υφιστάμενα προγράμματα
2. Χαμηλότερο επιτόκιο (~4 % από 6,5 %) με την αύξηση της επιδότησης επιτοκίου μέσω της μείωσης του συντελεστή μόχλευσης
3. Απευθύνονται σε όλες τις επιχειρήσεις (*), δυνατότητα συμμετοχής όλων των τραπεζών
4. Αποδεσμεύονται 340 εκατ. ευρώ που παρέμεναν «παρκαρισμένα» στο Ταμείο – ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά
5. Παραμένουν ενεργά τα υφιστάμενα προγράμματα για επενδύσεις συνολικού ύψους 260 εκατ. ευρώ
6. Άλλα 90 εκατ. ευρώ μέσω του προγράμματος εγγυοδοσίας για την έκδοση εγγυητικών επιστολών προς τους προμηθευτές
(*) Επιλέξιμες επιχειρήσεις:
Μεσαίες (έως 250 εργαζόμενοι, έως 50 εκατ. κύκλος εργασιών, έως 43 εκατ. ενεργητικό)
Μικρές (έως 50 εργαζόμενοι, έως 10 εκατ. κύκλος εργασιών, έως 10 εκατ. ενεργητικό)
Πολύ Μικρές (έως 10 εργαζόμενοι, έως 2,5 εκατ. κύκλος εργασιών)