Εθνική Αυτογνωσία και Ευθύνες
Σκέψεις με αφορμή την εθνική ιστορική μνήμη της 28ης Οκτωβρίου
Του Θ. Γ. Σπυρόπουλου*
«Η ελληνική πνευματική κληρονομιά, χάρη στην υγιέστατη εσωτερική της σύνθεση, είναι ικανή να προσαρμόσει το μυαλό μας, με ακρίβεια θαυμαστή, στην οποιαδήποτε πραγματικότητα των πνευματικών και ιστορικών μεταμορφώσεων του κόσμου». Άγγελος Σικελιανός
Η απόδοση τιμών στη δυναμική γενιά του ’40 που με αυταπάρνηση αγωνίστηκε για τα ύψιστα αγαθά της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας πρέπει να συνοδεύεται από προσπάθεια για εθνική αυτογνωσία. Η επιφανειακή επίκληση των ιστορικών και αρχαιοελληνικών επιτευγμάτων, αποποιούμενοι τις ευθύνες μας στο παρόν και το μέλλον, δεν έχει νόημα.
O σύγχρονος φιλόσοφος Κώστας Αξελός σε ένα δοκίμιο 48 μικρών σελίδων με τίτλο «Η μοίρα της Σύγχρονης Ελλάδας» σημείωνε μεταξύ άλλων το 1954: Θα μπαίναμε επίσης στον πειρασμό ν’ απαντήσουμε αρνητικά στο ερώτημα αν η σύγχρονη Ελλάδα διαθέτει μια σκέψη, μια επιστήμη και μια πολιτική. Συμμετέχει στην ευρωπαϊκή –και οσονούπω πλανητική- σκέψη, επιστήμη και πολιτική, αλλά συμμετέχω δεν σημαίνει καθόλου και κατέχω. Τα δέντρα αυτά δεν φυτρώνουν στο δικό της έδαφος.
Δυστυχώς αποκοπήκαμε από τις ρίζες μας. Ο στοχαστής έγραφε χαρακτηριστικά και προφητικά ότι η σύγχρονη Ελλάδα τρέφεται με τη δυτική σκέψη. “Τρέφεται” σημαίνει : δέχεται τους καρπούς που καλλιεργούνται αλλού. Αυτό που λείπει είναι το σύνολο: οι ρίζες, ο κορμός και τα κλαδιά του δέντρου. Καθώς λείπουν οι ρίζες του δέντρου είναι προφανές ότι δεν υπάρχουν ούτε ο κορμός της γνώσης ούτε τα κλαδιά των επιστημών.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση αλλά και η ευρύτερη κοινωνική και πολιτική κρίση που διέρχεται ο Δυτικός κόσμος είναι απόρροια της σημερινής οικονομίστικης λογικής στην οποία στηρίχθηκε και της αντίστοιχης πνευματικής και αξιακής μας χρεοκοπίας. Είναι δηλαδή αποτέλεσμα της θεοποίησης της ύλης και της υπεροχής των υλικών αγαθών έναντι του ανθρώπου και της αρμονικής συμβίωσής του με τη φύση που αποτελεί το κέντρο της ελληνικής κοσμοθεωρείας.
Εάν θέλουμε να βρούμε διεξόδους στη σημερινή παγκόσμια κρίση και να παραδόσουμε έναν καλύτερο κόσμο στους νεότερους οφείλουμε να επαναπροσεγγίσουμε και να επαναφέρουμε στις ζωές μας τις αυθεντικές ελληνικές ιδέες για τον πολιτισμό. Μέσα από την ανάκτηση της παιδείας μας θα ξαναβρούμε «τις ρίζες, τον κορμό και τα κλαδιά του δένδρου».
Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε ως Έλληνες ότι είμαστε υπόλογοι όχι μόνο έναντι των νεοτέρων γενεών αλλά κι έναντι της ανθρωπότητας γιατί οι αυθεντικές ελληνικές ιδέες και αξίες προσφέρουν τη μοναδική ελπίδα για ελευθερία και αξιοπρέπεια.
Ένας νέος παγκόσμιος πολιτισμός στην κρίσιμη αυτή περίοδο των μεγάλων ανακατατάξεων παγκοσμίως μπορεί και θα αναδυθεί μέσα από τη διαχρονική, πάντα σύγχρονη και ανθρωποκεντρική ελληνική ιδεολογία.
Κλείνω τις σκέψεις αυτές με την ιστορική υπόμνηση ότι οι Έλληνες μεγαλουργούμε και συνεισφέρουμε στην παγκόσμια κοινωνία μόνον όταν είμαστε στο «Εμείς» και όχι στο «Εγώ», με συνοχή και συνείδηση του παρελθόντος.
*Ο Θ. Γ. Σπυρόπουλος είναι πρόεδρος του Ιδρύματος «Φύτεψε τις Ρίζες Σου στην Ελλάδα» και τ. Συντονιστής Σ.Α.Ε Περιφέρειας Η.Π.Α.