Τα δάση της Μεσογείου, η οικονομική και περιβαλλοντική σημασία τους

Οι χώρες της Μεσογείου, αν και διαθέτουν επαρκείς δασικές εκτάσεις, εισάγουν δασικά προϊόντα, που σε ετήσια βάση ξεπερνούν τα 40 δισ. δολάρια και το 80% αυτών των εισαγωγών γίνεται από μη Μεσογειακές χώρες. Πρόκειται για ένα στοιχείο που αναδεικνύει την σπουδαία οικονομική σημασία που μπορεί να έχουν τα δάση για τις χώρες της Μεσογείου και παρουσιάστηκε στη διάρκεια ημερίδας που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 26/3/2013 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, με θέμα “Τα δάση της Μεσογείου” και συνδιοργανώθηκε από τους ευρωβουλευτές Θόδωρο Σκυλακάκη, της Ομάδας των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη –ALDE και Gaston Franco, της Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.


Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβαλλοντικής Προστασίας και Ανάπτυξης (
EBCD) και εκτός από τους δύο διοργανωτές ευρωβουλευτές, παρουσίασαν εισηγήσεις τους εκπρόσωποι της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Τμήμα Γεωργίας-Δασών και Εδάφους), του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, του Συνδέσμου Ιδιοκτητών Δασών Μεσογείου, του Δασικού Επιστημονικού Κέντρου της Καταλονίας κ.α.
Η οικονομική σημασία των δασών της Μεσογείου και οι οικονομικές δυνατότητες που μπορούν να προκύψουν για τις χώρες τους, ήταν το βασικό στοιχείο που απασχόλησε την ημερίδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, εκτός από την ξυλεία, στα δάση της Μεσογείου παράγεται επίσης ένα μεγάλο εύρος προϊόντων (π.χ. θεραπευτικά και αρωματικά φυτά, φρούτα, μανιτάρια, μέλι, φελλός κ.λπ). Έτσι, από οικονομικής απόψεως, τα προϊόντα που προέρχονται από τα δάση της Μεσογείου δημιουργούν θέσεις εργασίας και ταυτόχρονα -πέρα από το άμεσο- παρέχουν και έμμεσο εισόδημα από συνδεόμενες με τα δάση οικονομικές δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός. Επί πλέον, τα δάση της Μεσογείου παρουσιάζουν μια ιδιαιτέρως σημαντική βιοποικιλότητα, με 250 δενδροειδή και περισσότερα από 25.000 είδη φυτών, έναντι των δασών της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης όπου παρουσιάζονται μόλις 6.000 ποικιλίες φυτών. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε από τους ομιλητές, τα δάση τη Μεσογείου αντιμετωπίζουν εκτεταμένους κινδύνους, με κυριότερο αυτόν της πυρκαγιάς.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν, από το 2006 μέχρι το 2010 το σύνολο των δασικών εκτάσεων που επλήγησαν παγκοσμίως από πυρκαγιές, ξεπέρασε τα 2 εκατομμύρια εκτάρια και από αυτά, τα 250 χιλιάδες εκτάρια ήταν στην περιοχή της Μεσογείου (όπου υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο περίπου 54 χιλιάδες εκτάρια δάσους πλήγονται από πυρκαγιές). Όπως επισημάνθηκε, στην περιοχή της βορειοδυτικής Μεσογείου οι δασικές εκτάσεις είναι κυρίως ιδιωτικές με την βλάστησή τους να πλήττεται, λόγω της εγκατάλειψης των εκτάσεων από τους ιδιοκτήτες. Αντίθετα, στη νότια Μεσόγειο, όπου οι δασικές εκτάσεις είναι κυρίως δημόσιες, ο ανθρώπινος παράγοντας ασκεί επιπλέον πίεση σε βάρος τους, λόγω του παρακείμενου πληθυσμού, που βασίζει σε αυτά, σημαντικό ποσοστό της διαβίωσής του (γεωργία, κτηνοτροφία κ.λπ.).
Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι τα τελευταία 10 χρόνια, σημειώνεται κάποια βελτίωση στη διαχείριση των δασών της Μεσογείου, όταν αυτά ανήκουν σε κράτη και περιφέρειες που υιοθετούν πολιτικές για την κλιματική αλλαγή, τη δασική προστασία, την ανάπλαση και βελτίωση των δασικών εκτάσεων, την αναδάσωση κ.α. Αναφέρθηκε μάλιστα ως χαρακτηριστικό παράδειγμα η Τουρκία, η οποία διαθέτει για τα δάση της 2 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και έχει προχωρήσει σε μεγάλα προγράμματα αναδάσωσης.
Ο Θόδωρος Σκυλακάκης, στη διάρκεια της ομιλίας του επεσήμανε την οικονομική σημασία που έχουν τα δάση της Μεσογείου και αναφέρθηκε στους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα δάση εξ αιτίας της κλιματικής αλλαγής, των πυρκαγιών, των ασθενειών και των εντόμων (π.χ. κόκκινο σκαθάρι) που τα απειλούν, την ανεξέλεγκτη και παράνομη υλοτομία ως καύσιμο (μια πρωτόγνωρη κατάσταση στην Ελλάδα, λόγω της οικονομικής κρίσης), των καταπατήσεων κ.α.