Το ευρώ έχει φέρει μία κρίση ισορροπίας πληρωμών στην Ευρώπη, όπως έκανε και ο κανόνας του χρυσού τη δεκαετία του 1920. Στην πραγματικότητα, υπάρχει μόνο μία διαφορά ανάμεσα στα δύο περιστατικά: κατά τη σημερινή κρίση, υπήρχαν διαθέσιμα ογκώδη διεθνή διασωστικά πακέτα.
Αυτά τα διασωστικά πακέτα έχουν ανακουφίσει τις οικονομικές δυσκολίες της ευρωζώνης, αλλά με υψηλό κόστος. Όχι μόνο έχουν δώσει τη δυνατότητα στους επενδυτές να αποφύγουν να πληρώσουν για τις κακές αποφάσεις τους, έχουν επίσης δώσει την ευκαιρία σε υπερτιμημένες χώρες της νοτίου Ευρώπης να αναβάλουν την πραγματική υποτίμηση υπό τη μορφή της μείωσης των σχετικών τιμών τω αγαθών. Αυτό είναι απαραίτητο για την επαναφορά της ανταγωνιστικότητας που καταστράφηκε τα πρώτα χρόνια του ευρώ, όταν προκάλεσε υπερβολικό πληθωρισμό.
Πράγματι, για χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία ή η Ισπανία, για να ξανακερδίσουν την ανταγωνιστικότητά τους, θα χρειαζόταν να μειώσουν τις τιμές των δικών τους προϊόντων σε σχέση με την υπόλοιπη ευρωζώνη κατά περίπου 30% σε σχέση με την αρχή της κρίσης. Η Ιταλία μάλλον χρειάζεται να μειώσει τις σχετικές τιμές της κατά 10-15%. Όμως η Πορτογαλία και η Ιταλία έχουν αποτύχει να πραγματοποιήσουν ως τώρα μια τέτοια «πραγματική υποτίμηση», ενώ οι σχετικές τιμές στην Ελλάδα και την Ισπανία έχουν πέσει κατά μόλις 8% και 6% αντίστοιχα.
Είναι χαρακτηριστικό πως, από όλες τις χώρες της κρίσης, μόνο η Ιρλανδία έχει καταφέρει να αλλάξει πορεία. Ο λόγος είναι προφανής: η φούσκα της έσκασε ήδη στο τέλος του 2006, πριν να είναι διαθέσιμοι οποιοιδήποτε πόροι διάσωσης. Η Ιρλανδία ήταν μόνη της, οπότε δεν είχε επιλογή από το πραγματοποιήσει μεγάλα μέτρα λιτότητας, μειώνοντας τις τιμές των προϊόντων της σε σχέση με άλλες χώρες της ευρωζώνης κατά 13%. Σήμερα το ποσοστό ανεργίας της Ιρλανδίας μειώνεται δραματικά και ο παραγωγικός της τομέας ανθεί.
Σε σχετικούς όρους, η Ελλάδα έλαβε τα περισσότερα χρήματα διάσωσης της Ευρώπης και επέδειξε τη μεγαλύτερη αύξηση ανεργίας. Τα επίσημα δάνεια που δόθηκαν στη χώρα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τη διεθνή κοινότητα έχουν αυξηθεί στο εξαπλάσιο κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, από 53 δισεκατομμύρια ευρώ τον Φεβρουάριο του 2010 σε 324 δισεκατομμύρια ευρώ, ή 181% του ΑΕΠ, σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, η ανεργία είναι κάτι παραπάνω από διπλάσια, από το 11% έχει φτάσει στο 26%.
Υπάρχουν τέσσερις πιθανές οικονομικές και πολιτικές αντιδράσεις σε αυτήν την κατάσταση. Πρώτον, η Ευρώπη θα μπορούσε να γίνει μία ένωση μεταφορών, με τον βορά να δίνει όλο και μεγαλύτερη πίστωση στον νότο και στη συνέχεια να τη διαγράφει. Δεύτερον, ο νότος μπορεί να αποπληθωριστεί. Τρίτον, ο βοράς μπορεί να πληθωριστεί. Και τέταρτον, χώρες που δεν είναι πλέον ανταγωνιστικές μπορούν να αφήσουν τη νομισματική ένωση της Ευρώπης και να υποτιμήσουν το νέο τους νόμισμα.
Κάθε δρόμος είναι συνυφασμένος με σοβαρές επιπλοκές. Ο πρώτος δημιουργεί μία μόνιμη εξάρτηση από τις μεταφορές, οι οποίες, διατηρώντας τις σχετικές τιμές, εμποδίζουν την οικονομία να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της. Ο δεύτερος δρόμος οδηγεί πολλούς οφειλέτες στις χώρες τις κρίσης σε πτώχευση. Ο τρίτος απαλλοτριώνει τους πιστωτές στον βορά. Και ο τέταρτος μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές επιπτώσεις μέσω των κεφαλαιαγορών, πιθανώς αναγκάζοντας τους νομοθέτες να τοποθετήσουν ελέγχους διακίνησης κεφαλαίων, όπως στην Κύπρο το 2013.
Οι ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν ως τώρα αφοσιωθεί στην παροχή δημόσιας πίστωσης στις χώρες της κρίσης με σχεδόν μηδενικά επιτόκια, κάτι που τελικά μπορεί να μεταμορφωθεί σε μεταφορές. Τώρα όμως η ΕΚΤ επιχειρεί να σπάσει το αδιέξοδο μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης. Ο δηλωμένος στόχος της ΕΚΤ είναι να επαναφέρει τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη, και έτσι να μειώσει την εξωτερική αξία του ευρώ, αγοράζοντας περισσότερα από 1,1 τρισεκατομμύρια ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, το ποσοστό του πληθωρισμού, το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται μόλις κάτω από το 0%, θα πρέπει να ανέβει σε ένα μέσο όρο μόλις κάτω από το 2%.
Αυτό θα προσέφερε στις νοτιοευρωπαϊκές χώρες μια διέξοδο από την παγίδα της ανταγωνιστικότητας, καθώς εάν οι τιμές παρέμεναν ίδιες στον νότο ενώ υπήρχε πληθωρισμός στις βόρειες χώρες, οι νότιες θα μπορούσαν σταδιακά να μειώσουν τις σχετικές τιμές των προϊόντων τους χωρίς σημαντικές ζημιές. Φυσικά, σε αυτήν την περίπτωση ο βοράς θα χρειαστεί μεγαλύτερο πληθωρισμό από το 2%.
Εάν, ας πούμε, η νότια Ευρώπη διατηρούσε έναν πληθωρισμό 0% και η Γαλλία είχε 1%, η Γερμανία θα χρειαζόταν πληθωρισμό ύψους 4% και η υπόλοιπη ευρωζώνη 2% ετησίως, για να επιτευχθεί ο μέσος όρος της ευρωζώνης του λίγο λιγότερο από 2%. Αυτή η ισορροπία θα χρειαζόταν να συνεχιστεί για δέκα χρόνια για να επανέλθει η ισορροπία στην ευρωζώνη. Σε εκείνο το σημείο, το επίπεδο τιμών της Γερμανίας θα ήταν περίπου 50% υψηλότερο από ότι είναι σήμερα.
Περιμένουμε από την ποσοτική χαλάρωση να προκαλέσει κάποιον πληθωρισμό. Δεδομένου πως η συναλλαγματική αξία είναι η σχετική τιμή ενός νομίσματος, όσο περισσότερα ευρώ βρίσκονται σε κυκλοφορία, η αξία τους θα πρέπει να πέσει σημαντικά για να δημιουργηθεί μια νέα ισορροπία στη συναλλαγματική αγορά. Η πείρα από παρόμοια προγράμματα στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία έχει δείξει πως η ποσοτική χαλάρωση απελευθερώνει ισχυρές δυνάμεις υποτίμησης. Η ποσοτική χαλάρωση στην ευρωζώνη θα φέρει συνεπώς τον πληθωρισμό που θέλει ο Ντράγκι μέσω υψηλότερων τιμών εισαγωγών και εξαγωγών. Εάν αυτό το αποτέλεσμα θα είναι αρκετό για να αναζωογονήσει τη νότια Ευρώπη θα το δούμε στο μέλλον.
Υπάρχει το ρίσκο πως η Ιαπωνία, η Κίνα και οι ΗΠΑ δε θα καθίσουν με σταυρωμένα τα χέρια ενόσω το ευρώ θα χάνει την αξία του, με τον κόσμο πιθανώς να οδηγείται σε συναλλαγματικό πόλεμο. Επιπλέον, οι χώρες της νοτίου ΕΕ, αντί να αφήσουν ίδιες τις τιμές, θα μπορούσαν να σταματήσουν τη λιτότητα και να εκδώσουν ακόμη περισσότερα νέα ομόλογα για να ωθήσουν την οικονομία. Η ανταγωνιστικότητα θα αυξανόταν και η επανεξισορρόπηση θα αποτύγχανε, και ύστερα από ένα πυροτέχνημα, η ευρωζώνη θα επέστρεφε σε μία μόνιμη κρίση. Το ευρώ, τελικώς και πλήρως απαξιωμένο, θα έφτανε σε ένα πολύ χαώδες τέλος.
Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε πως αυτό το σενάριο δε θα πραγματοποιηθεί και πως οι νότιες χώρες θα παραμείνουν στον δρόμο της λιτότητας. Αυτή είναι η τελευταία τους ευκαιρία.
http://sofokleous10.gr/top-story/308984-%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%B4%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CF%8D%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CF%87%CF%81%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7%CF%82